Αριέλ Λεκαδίτης: Ο πόλεμος του Γιόμ Κιππούρ

«Οι Σύριοι είναι έτοιμοι για πόλεμο’’. Είπε ο βασιλιάς της Ιορδανίας Hussein στην Ισραηλινή πρωθυπουργό Golda Meir σε κρυπτογραφημένο μήνυμα που της έστειλε. Ήταν 25 Σεπτεμβρίου 1973,μερικές μέρες πριν την εβραϊκή πρωτοχρονιά (Ρόσα Ασανά), το Ιορδανικό βασιλικό ελικόπτερο είχε προσγειωθεί μυστικά στο Τελ Αβίβ. Ο βασιλιάς είχε διατηρήσει σχέσεις με τους Ισραηλινούς για να αποφύγει ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή. Αυτή δεν ήταν η πρώτη προειδοποίηση που είχαν λάβει οι Ισραηλινοί για μια επερχόμενη επίθεση από τους Σύριους, όπου εκείνη τη χρονική στιγμή, εκφραζόταν με ανάπτυξη στρατευμάτων στα σύνορα με το Ισραήλ κοντά στα υψώματα του Γκολάν. Το Ισραήλ είχε πάλι δεχθεί απειλές πριν 2 χρόνια .

Οι Ισραηλινές υπηρεσίες, ενημέρωναν ότι οι Σύριοι δεν θα έκανα κάποια επίθεση χωρίς την στήριξη των Αιγυπτίων. Επίσης φαινόταν πως οι Αιγύπτιοι δεν ήταν έτοιμοι για πόλεμο-μόλις είχαν λάβει Σοβιετικούς πυραύλους, και δεν είχαν ακόμη εκπαιδευτεί πως να τους χρησιμοποιούν. Το συμπέρασμα λοιπόν ήταν, ότι μέχρι αυτό να συμβεί, οι Σύριοι δεν θα προέβαιναν σε κάποιου είδους επίθεση. ‘’Πρόκειται να πάνε σε πόλεμο;’’, ρώτησε η πρωθυπουργός, ‘’Δεν νομίζω, πιστεύω ότι θα συνεργαστούν,’’ ο βασιλιάς απάντησε.

Ήταν σχεδόν μεσάνυχτα όταν ο βασιλιάς έφυγε. Δεν είπε πότε ο πόλεμος θα ξεκινούσε, τι στρατηγική θα εφαρμοζόταν, ή πως γνώριζε όλες αυτές τις πληροφορίες. Ήταν αποκλειστικά στο χέρι της Μοσσάντ να διερευνήσει αν οι πληροφορίες ήταν αληθείς ή όχι.

Οι Ισραηλινές υπηρεσίες θεώρησαν ανώφελο να δώσουν βάση σε αυτές τις προειδοποιήσεις. Χαρακτήρισαν τις πληροφορίες του βασιλιά Χουσεΐν ως αβάσιμες. Όταν ο αντισυνταγματάρχης Avi Ya’ari ενημέρωσε τις μονάδες του, βασιζόμενος στις προειδοποιήσεις του βασιλιά Χουσεΐν, ότι υπάρχει η περίπτωση ενός επικείμενου πολέμου, κλήθηκε από τους ανωτέρους του για επίπληξη, η οποία καταγράφτηκε στον επίσημο στρατιωτικό του φάκελο.

Ήταν μεγάλη ανακούφιση όταν η πρωθυπουργός Golda Meir ταξίδεψε στη Γαλλία για το Συμβούλιο της Ευρώπης, σαν να μην συνέβαινε τίποτα στη Μέση Ανατολή.

Περισσότερες προειδοποιήσεις ήρθαν τις επόμενες δύο εβδομάδες. Οι Σύριοι τοποθετούσαν τους πιο εξελιγμένους πυραύλους απέναντι από τα Υψώματα του Γκολάν. Οι Σοβιετικοί απομάκρυναν τις οικογένειες των πολιτών τους, οι περισσότεροι από τους οποίους βοήθησαν τους Αιγυπτίους με στρατιωτικές ασκήσεις και εκπαίδευση.

Τα βλήματα πυροβολικού αυξήθηκαν από 802 σε 1.100 μέσα σε μια εβδομάδα και ο στρατηγός Moshe Dayan είπε: «Μπορείτε να πάθετε ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μόνο από τους αριθμούς.» Ωστόσο, οι Ισραηλινοί συνέχισαν να πιστεύουν ότι ο πόλεμος δεν επρόκειτο να πραγματοποιηθεί. Στην πραγματικότητα, οι Ισραηλινοί έστειλαν ένα μήνυμα στους Αιγυπτίους και τους Σύριους μέσω των Αμερικανών, λέγοντας ότι το Ισραήλ δεν είχε καμία πρόθεση να διεξάγει εχθρικές ενέργειες εναντίον τους.

Συνέχισαν να παραβλέπουν τα σημάδια του πολέμου, ακόμα και όταν οι Αιγύπτιοι διέταξαν τους στρατιώτες τους να σταματήσουν το Ραμαζάνι τους γρήγορα και να παρατάξουν περισσότερα σκάφη στην αιγυπτιακή πλευρά της διώρυγας του Σουέζ, και οι Σύριοι μετέφεραν περισσότερα πυρομαχικά σε μια κεντρική αποθήκη στο μέτωπο του Γκολάν. Στις 5 Οκτωβρίου 1973, οι Εβραίοι στο Ισραήλ ολοκλήρωσαν τις προετοιμασίες τους για το Γιόμ Κιππούρ(Ημέρα της Εξιλέωσης) , την πιο ιερή ημέρα στο εβραϊκό ημερολόγιο. Την ημέρα αυτή, οι Εβραίοι ,συγκεντρώνονται σε συναγωγές για να προσευχηθούν, νηστεύοντας για περίπου 26 ώρες. Κάποιοι στρατιώτες τότε δεν πήραν άδεια , λόγω «συναγερμού επιπέδου C», της υψηλότερης προειδοποίησης λίγο πριν την κήρυξη πολέμου.

Οι Ισραηλινές υπηρεσίες είχαν ήδη πλήρη επίγνωση του τι συνέβαινε και προέβλεπαν ότι ο πόλεμος θα ξεκινούσε την επόμενη μέρα περίπου στις 6 μ.μ. Πολλοί στην πρώτη γραμμή είχαν ένα ισχυρό προαίσθημα ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να ξεσπάσει αύριο. Αυτό το γεγονός, ωστόσο, αγνοήθηκε από τους υπεύθυνους λήψεων αποφάσεων. Ενώ οι στρατιωτικοί πίστευαν ότι η άμεση ανάπτυξη όλων των εφέδρων ήταν καίριας σημασίας, ο υπουργός Άμυνας Moshe Dayan αρνήθηκε να αναπτύξει όλους τους έφεδρους, συμφωνώντας μόνο σε 50.000-60.000 άνδρες. Νωρίς το πρωί του Γιομ Κιπούρ, όλοι ήταν σίγουροι για τον επικείμενο πόλεμό . Μέχρι τις 6 π.μ., ήταν η γνώμη των περισσότερων στο στράτευμα ότι υπήρχε άμεση ανάγκη για προειδοποιητική αεροπορική επίθεση. Σε συνάντηση με την πρωθυπουργό, ο στρατηγός Ντέιβιντ Ελατσάρ υποστήριξε μια αεροπορική επίθεση εναντίον των αεροδρομίων της Συρίας και μετά , εναντίον των χερσαίων δυνάμεών τους. Ο συριακός κίνδυνος ήταν πιο ισχυρός, επειδή ήταν πιο κοντά στις ισραηλινές πόλεις όπου υπήρχαν πολίτες που χρειάζονταν προστασία.

Ο στρατηγός στράφηκε στην πρωθυπουργό, με έναν παθιασμένο τόνο: «Μια προειδοποιητική επιδρομή θα σώσει πολλές ζωές!» Η πρωθυπουργός σκέφτηκε για λίγα λεπτά και ανακοίνωσε κατηγορηματικά ότι δεν θα υπάρξει προειδοποιητική επίθεση.Αργότερα το απόγευμα, καθώς εκατομμύρια άνθρωποι προσεύχονταν στις συναγωγές, οι Αιγύπτιοι και οι Σύριοι χτύπησαν τους Ισραηλινούς – τέσσερις ώρες νωρίτερα – με επιθέσεις σε δύο μέτωπα. Στη Δυτική όχθη της διώρυγας του Σουέζ, οι Αιγύπτιοι είχαν 100.000 στρατιώτες, 1.350 τεθωρακισμένα και 2.000 βλήματα

πυροβολικού. Από την Ισραηλινή πλευρά υπήρχαν 450 στρατιώτες με 44 βλήματα πυροβολικού. Στα υψώματα του Γκολάν υπήρχαν 8 συριακά άρματα μάχης για κάθε ένα ισραηλινό. Εκτός από τη μεγάλη απόκλιση μεταξύ του αριθμού Ισραηλινών και Συριακών δυνάμεων, οι Σύριοι ήταν επίσης καλά προετοιμασμένοι με δευτερεύουσες αμυντικές γραμμές.

Οι επόμενες τρεις ημέρες ήταν φρικτές για τους Ισραηλινούς. Σκοτώθηκαν εκατοντάδες στρατιώτες και πολλοί αιχμαλωτίστηκαν. Ο ισραηλινός στρατός αποδείχθηκε τελικά ότι δεν ήταν αήττητος. Τα ηθικό των στρατιωτών είχε σπάσει. Τις επόμενες δώδεκα ημέρες, οι Ισραηλινοί προχώρησαν στο μέτωπο, αλλά μόνο με μεγάλες θυσίες. Μέχρι τη στιγμή, που ο πόλεμος τελείωνε και το Ισραήλ είχε χάσει 2.527 στρατιώτες. Οι τραυματίες αριθμούσαν 7.251 και επιπλέον 440 στρατιώτες ήταν αιχμάλωτοι.

Αριέλ Λεκαδίτης

Msc Holocaust Studies

University of Haifa