Ανορθόδοξες τακτικές Πατριαρχείων απέναντι στην «Πανορθόδοξη» Σύνοδο

Της Πέννυς Κροντηρά

Τη στιγμή που μέσα στην Αγιά Σοφιά στην Κωνσταντινούπολη διαβάζεται το Κοράνι, μετατρέποντάς ατύπως ένα οικοδόμημα της ορθόδοξης εκκλησίας σε ένα ακόμα τζαμί του ισλαμικού ιμπεριαλισμού, με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως αλλά και τους πολιτικούς φορείς της χώρας να τηρούν σιγή ιχθύος, λαμβάνει χώρα η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος των Πανορθοδόξων Εκκλησιών, μετά από 962 χρόνια από το Σχίσμα Δυτικής και Ανατολικής Εκκλησίας, στην Κρήτη. Και ενώ όλοι πίστευαν στο ενωτικό και οικουμενικό χαρακτήρα της που θα ενδυναμώσει την Ορθοδοξία μας και θα σηματοδοτήσει μία νέα εποχή, κάνουν την εμφάνισή τους στρατηγικές κινήσεις με γεωπολιτικό χαρακτήρα και τάσεις «αρχηγικών» αναδείξεων που έρχονται να δυναμιτίσουν το κλίμα και να υποβαθμίσουν τον χαρακτήρα της Συνόδου.

Ειδικότερα, τα Πατριαρχεία της Ρωσίας, Γεωργίας, Βουλγαρίας, Σερβίας και της Αντιόχειας θα απέχουν από τις εργασίες της Συνόδου. Το Πατριαρχείο της Μόσχας ανέγειρε ζήτημα όσον αφορά τις σχέσεις με την ιεραρχία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ακολούθως τα Πατριαρχεία της Βουλγαρίας και της Σερβίας επηρεασμένα ακολουθούν και το Πατριαρχείο της Γεωργίας ως πιο «σκληροπυρηνικό» φέρεται να διαφωνεί  με τα θέματα υπό συζήτηση. Το Πατριαρχείο Αντιόχειας βρίσκεται σε κόντρα με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων για το Κατάρ. Μέσα, λοιπόν, από αυτές τις κινήσεις άσκησης πίεσης και διπλωματικού χαρακτήρα διεξάγεται η Σύνοδος.

Ο καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Κοσμήτορας της Σχολής Διεθνών Σπουδών, Επικοινωνίας και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Χριστόδουλος  Γιαλλουρίδης, μιλά στο «Κ» και αναλύει το τι έχουμε να περιμένουμε από τη Σύνοδο.

 

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΕΣ

 

«Η Σύνοδος που λαμβάνει χώρα στην Ορθόδοξη Ακαδημία του Κολυμπαρίου στην Κρήτη είναι εξαιρετικής σπουδαιότητας για την Ορθοδοξία, αλλά και για το σύνολο της Χριστιανοσύνης, γιατί ακριβώς λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο που ο κόσμος διέρχεται μια πολυεπίπεδη σύγκρουση ενός πολέμου όλων εναντίον όλων, ιδιαιτέρως μάλιστα σε έναν χώρο που ήκμασε και συνεχίζει να είναι παρούσα η Ορθοδοξία, όπως αυτός της Μέσης Ανατολής, αλλά και γιατί είναι η πρώτη σύνοδος Ορθοδόξων Εκκλησιών που συνέρχεται μετά το 1054, δηλαδή μετά το σχίσμα της Εκκλησίας σε Δυτική και Ανατολική.

Οι αιώνες που πέρασαν διαμόρφωσαν τις δύο Εκκλησίες σε μια αυτόνομη πορεία που αντιμετώπισε φάσεις και περιόδους σύγκρουσης, καθώς και χριστιανικής αγάπης και συναντίληψης, όπως συμβαίνει την τελευταία περίοδο, ιδιαιτέρως των τελευταίων είκοσι ετών από την εκλογή του πρώτου Σλάβου, Πολωνού εν προκειμένω Πάπα, του Ιωάννη Παύλου Β’, ο οποίος εμπέδωσε σχέσεις συναντίληψης και αγάπης με την Ορθόδοξη Εκκλησία, που ενδυναμώθηκαν με τον διάδοχό του Βενέδικτο, αλλά κυρίως σήμερα με τον πρώτο προερχόμενο από την Λατινική Αμερική Πάπα Φραγκίσκο, ο οποίος έφερε ένα νέο πνεύμα πολιτικής προσέγγισης της θρησκείας και των διανθρωπίνων σχέσεων σε παγκόσμιο επίπεδο και ο οποίος επεσκέφθη την Κωνσταντινούπολη και έδωσε πολύ ισχυρά μηνύματα προσέγγισης με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Η Ορθοδοξία συνέρχεται στο Κολυμπάρι στο πλαίσιο ενός νέου κλίματος πανχριστιανικής συνεννόησης με στόχο να βρει τη στρατηγική και τον βηματισμό της στον 21ο αιώνα των πολέμων, της εξαθλίωσης, της φτώχειας, της προσφυγιάς, του φόβου, αλλά και της αγωνίας για το μέλλον του καθενός και της ανθρωπότητας.

Αυτή η Σύνοδος στην Κρήτη είναι αληθινά, όχι μόνο ιστορικής σημασίας, αλλά και στρατηγικής σπουδαιότητας για την πορεία της Ορθοδοξίας ως χριστιανικής πίστης, ως θεσμικής οργάνωσης της χριστιανοσύνης και ως συμμετέχοντος οργανισμού σε ένα παγκόσμιο γίγνεσθαι, όπου οι συνθήκες οι διεθνείς επιβάλλουν περισσότερο από κάθε άλλη φορά κοινές δράσεις συναντίληψης και προβολής πολιτικών πολιτισμού, που να αντιμετωπίζουν το ανθρώπινο δράμα και να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο, να αντιμετωπίζουν τις συνθήκες πολέμου και να προβάλλουν το ιδεώδες της ειρήνης ως πολιτισμού, ως ελευθερίας, δικαιοσύνης και ισότητας.

Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Σήμερα η Σύνοδος που λαμβάνει χώρα στα Χανιά, βρίσκει την Ορθοδοξία σε μια εξαιρετική σχέση με την Καθολική Εκκλησία, που αποδίδεται κυρίως στην καλή σχέση του νυν Πάπα Φραγκίσκου με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Ιδιαιτέρως ο Πάπας Φραγκίσκος  πραγματοποιεί ένα πανανθρώπινο άνοιγμα της Χριστιανοσύνης στους ανθρώπους που καταδιώκονται και καταπιέζονται και βρίσκονται σε συνθήκες υποβάθμισης της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτός ο Πάπας είναι σε θέση να προχωρήσει τη συναντίληψη με την Ορθοδοξία σε ένα κοινό μέτωπο της Χριστιανοσύνης, που να προβάλλει τον πολιτισμό που εκπέμπει το δίδαγμα του Ιησού σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σε μια τέτοια περίοδο, λοιπόν, όπου οι γέφυρες μεταξύ Ορθοδοξίας και Καθολικισμού είναι ισχυρές και προβάλλουν ένα μέλλον ενότητας και συνεργασίας, η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έχει κανένα δικαίωμα να μην μπορεί να βρει τον βηματισμό της ως ενότητα και ως κοινή στρατηγική όλων, έτσι ώστε να προβάλουν τον πολιτισμό της Ορθοδοξίας, της χριστιανικής πίστης στη σύγχρονη πολιτική, δηλαδή στην αντιμετώπιση του παγκόσμιου δράματος των πολέμων, της προσφυγιάς και της εξαθλίωσης. Η συνάντηση στο Κολυμπάρι οφείλει να ξεπεράσει ταχύτατα τις μικρόψυχες και άνευ περιεχομένου χριστιανοσύνης, έριδες των διαφόρων εκκλησιών, που αναφέρονται, όχι στο περιεχόμενο της πίστης ή στην αποστολή της Ορθοδοξίας και στην ανάγκη του πανανθρώπινου μηνύματός της, αλλά σε ευτελή ζητήματα που παραπέμπουν σε κοσμικές έριδες μη συνάδουσες στο πνεύμα της ορθόδοξης πίστης και της διδασκαλίας του Ιησού. Η Μόσχα, η Αλεξάνδρεια, η Αντιόχεια και η Κωνσταντινούπολη οφείλουν να συναντηθούν, όχι εργαλειακά ή θεσμικά και μόνον, αλλά πνευματικά, να βρουν τον βηματισμό της διδασκαλίας του Χριστού και μέσα από αυτόν να στείλουν το μήνυμα της Ορθοδοξίας ενωμένοι στην πίστη όλων των Πατριαρχείων και Εκκλησιών.

ΟΙ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

Η Σύνοδος που θα λάβει χώρα από τις 19 – 26 Ιουνίου 2016, δηλαδή την εβδομάδα της Πεντηκοστής, είναι η 8^η Σύνοδος μετά από εννιακόσια και πλέον χρόνια. Για αυτό και μόνο έχει ύψιστη σπουδαιότητα η συνάντηση των Ορθοδόξων να γίνει σε συνθήκες, όχι απλά ομαλότητας, αλλά και δημιουργικού προσανατολισμού που να παραπέμπει στο μέλλον της Ορθοδοξίας, της Χριστιανοσύνης και της συμμετοχής στον κόσμο του σύγχρονου αλληλοσπαραγμού ως θεσμός και ως πίστη αλληλεγγύης, αγάπης, προσφοράς. Οι αδυναμίες της Συνόδου που εμφανίζονται ήδη στη σχέση Μόσχας – Κωνσταντινούπολης ή των άλλων πατριαρχείων με ιδιαίτερη έμφαση στις διεκδικήσεις και τα προβλήματα που προβάλλονται από τα πατριαρχεία Βουλγαρίας, Αντιοχείας και Αλεξανδρείας είναι ζητήματα διαδικαστικά που παραπέμπουν στις ιεραρχήσεις και τις διεκδικήσεις των πρωτείων σε διάφορα επίπεδα, που δεν επιτρέπεται να πλήττουν την ουσία της Συνόδου, η οποία θα πρέπει να παραπέμπει και να αναφέρεται στη συνεννόηση όλων για την εκπόνηση ενός κοινού σχεδίου δημιουργικής παρέμβασης της Ορθοδοξίας σε ένα εξαιρετικά δύσκολο κόσμο και διεθνές περιβάλλον, ιδιαίτερα αυτό της Μέσης Ανατολής, στην οποία είναι εγκατεστημένα τρία πατριαρχεία. Η Ορθοδοξία πρέπει να παρέμβει για την ειρήνη και την εμπέδωση συνθηκών αποκατάστασης της ζωής των ανθρώπων και της ποιότητας της ύπαρξής τους, δηλαδή του πολιτισμού.

Σημειώνουμε εν προκειμένω πως η Σύνοδος αυτή προετοιμάζεται εδώ και σαράντα χρόνια, πράγμα που είναι ένας ακόμη λόγος που επιβάλλει την ενότητα και τη σοβαρότητα μιας επιτυχούς διεξαγωγής της πανορθόδοξης συνάντησης στο Κολυμπάρι, μιας ενότητας, την οποία προβάλλει με εξαιρετικά εύστοχο και χριστιανικά δομημένο μήνυμά του ο πάντοτε κήρυκας της ενότητας και της ειρήνης, της αγάπης και της αλληλεγγύης, Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και Πάσης Αλβανίας, Αναστάσιος. Υπογραμμίζεται επίσης πως η Σύνοδος αυτή θα λάμβανε χώρα στην Κωνσταντινούπολη, στον μοναδικό ναό που δεν λεηλατήθηκε κατά την Άλωση και στη συνέχεια δεν χρησιμοποιήθηκε για αλλότριους σκοπούς, όπως συνέβη με άλλους ναούς που έγιναν τζαμιά ή μουσεία, την Εκκλησία της Αγίας Ειρήνης. Η αλλαγή του χώρου συνάντησης επήλθε κατόπιν εισηγήσεως του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο οποίος ανησύχησε από την έξαρση του ισλαμικού κινήματος στην Τουρκία και του φόβου επεισοδίων, καθώς επίσης και εξαιτίας της κατάρριψης του ρωσικού Sukkoi από την τουρκική πολεμική αεροπορία, πράγμα που θα εμπόδιζε την Ρωσική Εκκλησία να συμμετάσχει λόγω της πολιτικής αντιπαράθεσης που επακολούθησε, μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας. Το γεγονός ότι λαμβάνει χώρα στα Χανιά είναι πολύ σημαντικό για την Ελλάδα και την Ελληνική Εκκλησία, κυρίως όμως την προβολή που θα έχει η Κρήτη και το ελληνικό κράτος σε μια περίοδο που η θετική εικόνα της χώρας μας είναι απαραίτητη, όχι μόνο για τον τουρισμό, αλλά και την πολιτική, δεδομένου μάλιστα ότι πολλές από τις Εκκλησίες που συμμετέχουν, όπως τα Πατριαρχεία Μόσχας, Σόφιας, Βουκουρεστίου και Βελιγραδίου επηρεάζουν τις πολιτικές των χωρών τους σε σημαντικό βαθμό και έχουν απήχηση στις κοινωνίες και στον λαό τους.

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΕΠΙΡΡΟΗ

Ένα σημαντικό ζήτημα που τίθεται και που σαφώς θα απασχολήσει τη Σύνοδο είναι η διαπίστωση εδώ και χρόνια της πραγματικότητας της διεθνούς πολιτικής ότι η θεώρηση Χάντιγκτον περί Σύγκρουσης Πολιτισμών, δηλαδή θρησκειών, επαληθεύεται, στον βαθμό που το Ισλάμ δεν είναι μόνο η ήπια μορφή της μουσουλμανικής θρησκείας, αλλά και η βαρβαρότητα της επιθετικής διάστασης του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο επιτίθεται παντού σε όλο τον κόσμο, πλήττοντας τις αξίες του σύγχρονου πολιτισμού και φυσικά τη χριστιανοσύνη. Η εικόνα που θα εκπέμψει το Κολυμπάρι θα είναι εν τοις πράγμασι εικόνα επιρροής σε όλο τον κόσμο, που απηχεί αυτό που συνηθίζουμε να αποκαλούμε ως θρησκευτική διπλωματία, δηλαδή παρουσία της Ορθοδοξίας ως θετικής προβολής πολιτισμού και ενδυνάμωσης της παράστασης των άλλων για την χώρα μας, τη θρησκεία και τον πολιτισμό μας.

Το γεγονός της θρησκευτικής διπλωματίας το καλλιεργεί έξυπνα και εξαιρετικά αποτελεσματικά ο νυν Πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος κινείται σε όλο τον κόσμο, αγγίζει το ανθρώπινο δράμα παντού με ιδιαίτερη ευαισθησία και αυθεντικότητα, αποδεικνύει στην καθημερινή του κίνηση πως δεν υπάρχουν ούτε τοίχοι, ούτε φραγμοί, ούτε εμπόδια στην υποχρέωση ενός παγκοσμίου εμβέλειας ηγέτη του πολιτισμού να βρίσκεται κοντά στον άνθρωπο που διώκεται, που καταπιέζεται, που βρίσκεται σε συνθήκες εξαθλίωσης, να του συμπαρίσταται και να του δίνει τη στοιχειώδη προοπτική ζωής και ελπίδα επιβίωσης, ανεξαρτήτως του εάν είναι χριστιανός ή όχι, λευκός ή μαύρος, Ευρωπαίος ή Αφρικανός. Αυτή την αποστολή της παγκόσμιας εκστρατείας για την αντιμετώπιση του ανθρώπινου δράματος και την εμπέδωση της ειρήνης και της δικαιοσύνης στον κόσμο, την αντιμετώπιση της φτώχειας και του διωγμού, οφείλουν να αναλάβουν οι ηγέτες της Ορθοδοξίας στο Κολυμπάρι. Αυτή είναι η αποστολή τους. Να σταματήσουν τις μικρόψυχες και στενόκαρδες αντιπαραθέσεις για διάφορα γραφειοκρατικής φύσης προβλήματα και να δουν την ουσία της Ορθοδοξίας ως πίστης της αγάπης, της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης και της ισότητας.

Το γεγονός ότι μετά από 1.000 σχεδόν χρόνια διάσπασης και απραξίας του ενωτικού κλίματος υπάρχει πρόβλημα ακόμη και σήμερα να συναντηθούν όλοι ανεξαιρέτως στην Κρήτη, θα σήμαινε πως οι ηγεσίες της Ορθοδοξίας είναι κατώτερες των περιστάσεων και της μεγάλης αποστολής τους. Προσδοκούμε πως δεν θα υπάρξει πρόβλημα και ότι θα συναντηθούν και θα αναστήσουν το πνεύμα της Ορθοδοξίας ως οικουμενικό και πανανθρώπινο ζήτημα αλληλεγγύης και προσφοράς στον άνθρωπο».

 

ΤΟ «ΛΑΘΟΣ» ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΟΔΟΙ

Αξίζει να διευκρινιστεί ότι η Σύνοδος αυτή ονομάζεται Αγία και Μεγάλη και όχι Πανορθόξος όπως πολλοί την αποκαλούν.

 

• Τα είδη Συνόδων που συγκαλούνται κατά τα παρελθόντα έτη ήταν: Οικουμενικές, Πανορθόδοξες (μετά το Σχίσμα του 1054), Τοπικές και Αιρετικές.
• Προηγούμενες Πανορθόδοξοι Σύνοδοι: 1484 στην Κωνσταντινούπολη, 1583 Ιερουσαλήμ, 1672 Ιερουσαλήμ, 1895 Κωνσταντινούπολη.
•  Προσυνοδικές Πανορθόδοξες Διασκέψεις:  1976, 1982, 1986, 2009 και Διορθόδοξες Προπαρασκευαστικές Επιτροπές: 2009, 2011