Αλέξη έχεις… πακέτο – Μέτρα φωτιά θα ψηφιστούν μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας

 

Ένα δύσκολο και επώδυνο πακέτο μέτρων έχει να αντιμετωπίσει ο Αλέξης Τσίπρας και η κυβέρνησή του με την ολοκλήρωση, τον επόμενο μήνα, της οριστικής συμφωνίας με τους δανειστές για την επόμενη περίοδο. Το πακέτο αυτό είναι βαρύ, έχει πολλές ιδιαιτερότητες και κυρίως χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη διάρκειά του που εκτείνεται πέραν της θητείας αυτής της κυβέρνησης.

Του Γιάννη Χρηστάκου

Περιλαμβάνει όμως πολλά κρυφά σημεία και κυρίως την αβεβαιότητα των αναθεωρήσεων που θα ζητούνται ανάλογα με την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί. Ένα πολύ μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση αποτελεί και η άμεση ανάγκη προώθησης των αποκρατικοποιήσεων που θα βοηθήσουν αρκετά τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της οικονομίας.

Μέχρι στιγμής, αυτό που είναι γνωστό αφορά το κομμάτι εκείνο της συμφωνίας για μία ακόμα περικοπή των συντάξεων σε διάστημα ενός έτους και δραστική μείωση του αφορολόγητου ορίου σε ποσοστό 1% του ΑΕΠ από το 2019 και μετά. Τα σημεία όμως που δεν είναι γνωστά αφορούν όλες τις υπόλοιπες, από την περικοπή δαπανών στον δημόσιο τομέα μέχρι τις αλλαγές στα εργασιακά και το άνοιγμα των επαγγελμάτων. Οι περικοπές στις συντάξεις ύψους 1,8 δισ. ευρώ θα ισχύσουν από το 2019 αλλά θα ψηφιστούν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας, πιθανότατα μετά το Εurogroup στις 20 Μαΐου όπως και η μείωση του αφορολόγητου (άλλο 1,8 δισ. ευρώ) από το 2020 και μετά. Το υπόλοιπο τοπίο μέχρι στιγμής θολό.

 

Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΔΝΤ

Η ανακοίνωση της έκθεσης του ΔΝΤ για τα δημοσιονομικά μπορεί να περιγράψει για έναν γνώστη των διαπραγματεύσεων στο ελληνικό πρόγραμμα την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο στρατηγείο των δανειστών. Σύμφωνα με την έκθεση, το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018, χρονιά που θέλει να «προστατεύσει» η κυβέρνηση, θα φτάσει το 2% έναντι του στόχου για 3,5%. Αυτό σημαίνει ότι το ΔΝΤ βλέπει «κενό» 1,5% του ΑΕΠ, που μεταφράζεται σε έλλειμμα ύψους 1,8 δισ. ευρώ. Χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις αυτό σημαίνει ότι η επόμενη μεγάλη μάχη θα γίνει για το κενό αυτό και το αν θα χρειαστεί η κυβέρνηση να πάρει τα συμφωνημένα μέτρα ένα χρόνο νωρίτερα, δηλαδή το 2018 και άρα η επόμενη χρονιά να είναι εκείνη που θα εφαρμοστούν οι περικοπές. Είναι δηλαδή αυτό που «τρέμει» η κυβέρνηση καθώς καταρρέει το πολιτικό της σχέδιο.

Εάν αυτή είναι η εικόνα που αποτυπώνεται σήμερα, η επεξήγηση της κατάστασης με απλά λόγια έχει ως εξής: Βερολίνο και Ουάσιγκτον ήρθαν σε συμφωνία για το ελληνικό πρόγραμμα για να υπάρξει ηρεμία μέχρι τις γερμανικές εκλογές. Σε αυτό πόνταρε και ο ΣΥΡΙΖΑ κρατώντας αυτή τη στάση σε όλη την περίοδο της πολύμηνης διαπραγμάτευσης. Και το πέτυχε. Στο Μαξίμου υπολόγιζαν ότι η ανάγκη της Άνγκελα Μέρκελ και του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να διατηρήσουν σε «ηρεμία» το ελληνικό πρόγραμμα για να μην περιλαμβάνεται στην προεκλογική μάχη θα είχε ως αποτέλεσμα να υπάρξει συμφωνία με το ΔΝΤ ώστε τα απαιτούμενα μέτρα να ληφθούν το μεθεπόμενο έτος. Στην κυβέρνηση γνώριζαν ότι το τίμημα αυτής της συμφωνίας θα ήταν μεγάλο για τους Έλληνες αλλά δεν τους ένοιαζε διότι θα κέρδιζαν χρόνο και σε κάθε περίπτωση θα έδενε τα χέρια και του Κυριάκου Μητσοτάκη ώστε να μην κάνει μεγάλα σχέδια.

Ως εδώ καλά. Σίγουρα λόγω επιμονής του ΔΝΤ θα υπάρχει και μία μεσοπρόθεσμη διευθέτηση του χρέους μέχρι τη λήξη του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018. Όμως, το ΔΝΤ από χθες έβαλε αστερίσκο για τα σχέδια αυτά. Με το έλλειμμα για το 2018 που καταγράφει στην πρόβλεψή του ουσιαστικά αφήνει ορθάνοιχτη την πόρτα να έρθουν τα μέτρα από του χρόνου. Πότε λοιπόν μπορεί να συμβεί αυτό; Μα φυσικά από φέτος. Το φθινόπωρο που θα καταρτιστεί ο προϋπολογισμός του 2018 θα πρέπει να περιλαμβάνονται τα όποια μέτρα αποφασιστούν για να καλυφθεί το κενό. Το φθινόπωρο θα υπάρχουν στο τραπέζι και τα στοιχεία για τις επιδόσεις της οικονομίας τα οποία από το τέταρτο τρίμηνο του 2016 πήραν την κατηφόρα λόγω της αβεβαιότητας και της αστάθειας που προκάλεσε η παρατεταμένη διαπραγμάτευση. Η παγίδα λοιπόν είναι ότι μόλις τελειώσουν οι γερμανικές εκλογές θα έχει έρθει η ώρα της τρίτης αξιολόγησης. Εκεί δεν θα υπάρχουν πολιτικές εκκρεμότητες αλλά και το ΔΝΤ θα συμμετέχει κανονικά στο πρόγραμμα οπότε δεν θα έχει απλώς τον ρόλο του παρατηρητή. Και οι πιέσεις για εφαρμογή των μέτρων από το νέο έτος θα είναι μεγάλες.

ΤΟ NON PAPER ΤΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ

Αυτή είναι σήμερα η γενική εικόνα. Το γνωστό non paper του Μαξίμου φρόντισε αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεση του ΔΝΤ με το κενό για το 2018 να εξηγήσει ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν μέτρα την επόμενη χρονιά, επιβεβαιώνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι το μεγάλο άγχος δεν είναι τα τσεκούρια και η περαιτέρω φτωχοποίηση αλλά το πότε αυτά θα εφαρμοστούν. Όμως, τα ελληνικά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα ζουν έναν άλλο Γολγοθά που δεν επιτρέπει να βλέπουν την εικόνα της ανάλυσης για τη μεγάλη επιτυχία που θα παρουσιάσει τον επόμενο μήνα η κυβέρνηση. Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός και η απελευθέρωση των πλειστηριασμών θα είναι το πρώτο μεγάλο βασανιστήριο. Το εξαιρετικά σοβαρό αυτό θέμα θα προκαλέσει μεγάλες κοινωνικές εντάσεις που δύσκολα μπορεί να αντεπεξέλθει οποιαδήποτε κυβέρνηση. Απώλεια εισοδημάτων, φόροι και δυσκαμψία στην αγορά θα επιτείνουν την κατάσταση.

Εάν σε αυτό συνυπολογιστούν οι εξελίξεις από την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ και οι εσωτερικές εντάσεις στο κυβερνών κόμμα, η εικόνα που θα σχηματιστεί για την κυβέρνηση διανύοντας τον τρίτο μνημονιακό της χρόνο θα είναι άσχημη.

Μετά την ψήφιση των μέτρων προβλέπεται μεγαλύτερη δημοσκοπική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ, η εικόνα του οποίου ήδη έχει καταρρεύσει, άσχετα με τα ευρήματα για την πρόθεση ψήφου. Κοινωνικά, η κυβέρνηση θα έχει απολέσει το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών που την εμπιστεύτηκαν και αυτό θα δημιουργήσει ένα ακόμα μεγάλο εμπόδιο για την ανοχή σε όσα γίνονται από την επόμενη περίοδο της ψηφοφορίας στη Βουλή.

 

ΤΙ ΘΕΛΕΙ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ

 

Ας δούμε τώρα τι πραγματικά εννοεί το ΔΝΤ με την έκθεσή του για την ελληνική οικονομία. Οι προηγούμενες προβλέψεις ακόμα και του ΔΝΤ έλεγαν ότι η Ελλάδα θα έχει ανάπτυξη για το 2017 της τάξης του 2,7% πράγμα που σημαίνει ότι η οικονομία θα είχε περισσότερα έσοδα περίπου στο 0,9% του ΑΕΠ. Αν προσθέσει κανείς και το πλεόνασμα του 2016 που ήταν επίσης 0,9% η χώρα θα είχε στο τσεπάκι αυτή τη στιγμή ένα πλεόνασμα της τάξης του 1,8 % δηλαδή ελάχιστα πάνω από τον στόχο που είναι για φέτος το 1,75% του ΑΕΠ. Αυτός είναι και ο λόγος που μέχρι το φθινόπωρο του 2016 που ξεκινούσε η διαπραγμάτευση για τη 2^η αξιολόγηση (και θα έκλεινε μέχρι τα Χριστούγεννα) κανείς δεν μιλούσε, ούτε οι δανειστές για προβλήματα το 2017 και ασχολούνταν με το 2018 και μετά που ο στόχος για πλεονάσματα είναι 3,5%. Αυτός ήταν και ο λόγος της προνομοθέτησης μέτρων για το 2018 και μετά. Η πρόβλεψη του ΔΝΤ τώρα, μετά τα όσα έγιναν αυτούς τους μήνες, αναθεωρήθηκε προς τα κάτω και η ανάπτυξη που βλέπει δεν είναι 2,7% του ΑΕΠ αλλά 2,2% κάτι που σημαίνει ότι θα υπάρξει απώλεια εσόδων για το κράτος.

Άρα το πλεόνασμα που υπάρχει θα είναι το άθροισμα του 0,9 από πέρυσι μαζί με το 0,7 για φέτος κοντά στο 1,6%, δηλαδή κάτω και από τον μέχρι πρότινος εύκολο στόχο του 1,75 %. Ετσι, το ΔΝΤ ακόμα και αν δεν ζητήσει εφαρμογή μέτρων για το 2017 (διότι είναι μικρή η διαφορά ) είναι βέβαιο ότι θα τα ζητήσει να εφαρμοστούν από το 2018 για να καλυφθούν τα κενά σε μία χρονιά που ο στόχος για τα πλεονάσματα αυξάνεται από το 1,75 στο 3,5%.

Για να γίνει πιο κατανοητό αρκεί να σκεφτεί κανείς απλές πράξεις. Δηλαδή, εάν πράγματι το πλεόνασμα του 2016 είναι το 4% που λέει επίσημα η ΕΛΣΤΑΤ ή αλλιώς 7,2 δις ευρώ τότε κανείς δεν θα ζητούσε ούτε ένα ευρώ μέτρα!

Διότι πολύ απλά εάν ο στόχος από το 2018 και μετά είναι 3,5% και εμείς έχουμε 4% πλεόνασμα από φέτος τότε το μόνο που θα συζητούσε η κυβέρνηση εκτός από τη διατήρησή του είναι το πού θα μοιράσει το πλεόνασμα . Εάν η χώρα είχε έστω και ισχνή ανάπτυξη ετησίως η μοναδική κουβέντα σήμερα θα ήταν τώρα το πώς θα μοιράζεται το πλεόνασμα και για το 2018 και για το 2019 και για τα επόμενα χρόνια έχοντας μόνο την εκκρεμότητα διευθέτησης του χρέους μετά το τέλος τοτ προγράμματος το καλοκαίρι του 2018. Αντί γι αυτή τη μοναδική επιτυχία όμως, συζητάμε για νέα σκληρά μέτρα και για αντίμετρα, εάν μάλιστα πιαστούν οι στόχοι. Ποιοι στόχοι; Αυτοί που έχουν πιαστεί ήδη από το 2016; Τρελά πράγματα… Όσο για τα αντίμετρα αξίζει να αναφερθεί ότι η προηγούμενη κυβέρνηση είχε συμφωνήσει να διανέμει το 70% της υπέρβασης του στόχου, ενώ ο κ. Τσίπρας κατάφερε να συμφωνήσει να διανέμει μόλις το 40% της υπέρβασης του στόχου. Και που οι στόχοι όπως προαναφέρθηκε από το 2018 και μετά εκτινάσσονται στο 3,5% για κάθε χρόνο.

Κοντολογίς, το ΔΝΤ και ο Σόιμπλε θα περάσουν ένα ήσυχο καλοκαίρι και αμέσως μετά θα αρχίσει η «μάχη των πλεονασμάτων» και αναμένεται να βάλουν την κυβέρνηση με την πλάτη στον τοίχο για να εφαρμόσει όλα τα μέτρα που συμφώνησε από το 2018 και μετά. Για την περίπτωση που ο κ. Τσακαλώτος ή κάποιος αντικαταστάτης του αντιτείνει ότι η συμφωνία λέει για μετά το 2019, θα υπάρχει πρόβλεψη στη συμφωνία που θα γίνει, ενώ πάντα υπάρχει και ο ψηφισμένος από τον κ. Τσίπρα «κόφτης» που ισχύει για όλη την περίοδο εφαρμογής του τρίτου μνημονίου που ψήφισε.

ΟΝΕΙΡΑ ΘΕΡΙΝΗΣ ΝΥΚΤΟΣ…

 Στο Μαξίμου υπολόγιζαν ότι η ανάγκη της Άνγκελα Μέρκελ και του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να διατηρήσουν σε «ηρεμία» το ελληνικό πρόγραμμα για να μην περιλαμβάνεται στην προεκλογική μάχη της Γερμανίας θα είχε ως αποτέλεσμα να υπάρξει συμφωνία με το ΔΝΤ ώστε τα απαιτούμενα μέτρα να ληφθούν το μεθεπόμενο έτος. Όμως, το Ταμείο τους χάλασε το «σενάριο» και ζητάει μέτρα από το 2018…