Το γενεαλογικό δέντρο 500 ετών των Ξυλούρηδων

ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΓΙΟΡΤΑΣΕ ΚΑΙ ΦΕΤΟΣ, ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΦΑΝΟΥΡΙΟΥ, ΣΤΑ ΠΕΤΡΑΔΟΛΑΚΙΑ ΤΩΝ ΑΝΩΓΕΙΩΝ

Tης Μαρίας Καστρινάκη

Στην κορυφή του Ψηλορείτη, μια από τις μεγαλύτερες οικογένειες της Κρήτης και από τις πιο σπουδαίες μουσικά στην Ελλάδα, οι Ξυλούρηδες, το… γιόρτασε και φέτος!

Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια που λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο 26 Αυγούστου, παραμονή του Αγίου Φανουρίου, στην περιοχή Πετραδολάκια των Ανωγείων. Μια ιεροτελεστία για όλους τους Ξυλούρηδες, όπου γης! Μάλιστα, φέτος ήταν ακόμα πιο ιδιαίτερο, καθώς παρουσιάστηκε το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας με παράδοση 500 ετών! Μια κοπιαστική δουλειά πολλών χρόνων από μία Ξυλουροπούλα της οικογένειας που ζει στα Ιωάννινα, τη Χρυσάνθη Ξυλούρη, 48 ετών, προϊσταμένη μαία, στη μονάδα του μαιευτηρίου στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων. Το αποτέλεσμα, εκτός από εντυπωσιακό, αποδεικνύει, όπως λένε οι Ξυλούρηδες, ότι είναι μια από τις μεγαλύτερες οικογένειες στην Κρήτη με παρακλάδια στην Ελλάδα, την Αμερική, την Αυστραλία, μέχρι και το… Μαρόκο!

Οι Ξυλούρηδες είναι περήφανοι, όπως όλες οι οικογένειες στην Κρήτη, για την καταγωγή τους. Μια από τις μεγαλύτερες μουσικές οικογένειες της Κρήτης, με τεράστιες μορφές, από τους παλιούς που τραγουδήσανε πριν από την εποχή του φωνόγραφου, μέχρι τον «αρχάγγελο» Νίκο Ξυλούρη, τον ακαταμάχητο Ψαραντώνη, τον κορυφαίο Ψαρογιάννη και άλλους, που έπονται.

Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας πρωτοστάτησαν στον αγώνα για ελευθερία, με οπλαρχηγό τον Μανόλη Ξυλούρη ή Τζιτζή, ο οποίος έγινε γνωστός εκείνη την περίοδο στην Κρήτη για τους αγώνες και τη γενναιότητά του. Ο καπετάν Μιχάλης Ξυλούρης ή Χριστομιχάλης, ο οποίος διετέλεσε αρχηγός της εθνικής αντίστασης «Ο Ψηλορείτης», αμέσως μετά τη δολοφονία από τους Γερμανούς του Ιωάννη Δραμουντάνη, μαζί με άλλους αγωνιστές έδωσαν αμέτρητες μάχες κάνοντας σαμποτάζ στα αεροδρόμια και σε διάφορες περιοχές που βρίσκονταν οι Γερμανοί, στους νομούς Ρεθύμνης και Ηρακλείου. Το τιτάνιο έργο της ομάδας για την κατάκτηση της λευτεριάς δεν είχε προηγούμενο. Υπήρξε άμεση συνεργασία με την αγγλική κατασκοπεία, διαφύλαξε ασυρμάτους στη θέση «Πετραδολάκια», ενώ παρείχε άσυλο και καταφύγιο στους Άγγλους πράκτορες και πατριώτες αντάρτες. Έτσι, τα Ανώγεια έγιναν το κέντρο της αγγλικής κατασκοπείας στην Κρήτη. Η ομάδα μάλιστα ήταν αυτή που απήγαγε το Γερμανό στρατηγό Χάινριχ Κράιπε, τον οποίο μετέφεραν από τη Νότια Κρήτη στη Μέση Ανατολή. Η αντίδραση των Γερμανών ήταν να κάψουν τρεις απανωτές φορές τα Ανώγεια, κατόπιν εντολής του στρατηγού τους Μίλερ, ο οποίος ζήτησε από τους στρατιώτες του, όπου συναντούν Ανωγειανό, να τον εκτελούν.

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΞΥΛΟΥΡΗ: Να γνωρίζουμε τις ρίζες μας…

Όπως αναφέρει η ίδια η κ. Χρυσάνθη στο «Καρφί», η εργασία αυτή είναι αφιερωμένη στους γονείς της, Κωνσταντίνο του Νικολάου Ξυλούρη και Μαρία Σεληνιωτάκη. «Θεωρώ ότι όλοι μας πρέπει να γνωρίζουμε τις ρίζες μας, γιατί χωρίς αυτές δεν μπορούμε να συνεχίσουμε. Εύχομαι όλες οι οικογένειες των Ανωγείων να γίνουμε ένα δέντρο. Το έργο αυτό θα συνεχιστεί. Η έρευνά μου ξεκίνησε το 2008 όταν επισκέφτηκα συγγενείς μου στην Κρήτη. Μου διηγήθηκαν ιστορίες των προγόνων μου, οι οποίες πραγματικά με άγγιξαν. Έτσι γεννήθηκε μέσα μου το πάθος να ψάξω και να καταγράψω τις ρίζες μου. Όμως στην πορεία είδα ότι δεν ήταν τόσο εύκολο όσο φαινόταν. Προβληματίστηκα, αλλά ταυτόχρονα πείσμωσα. Ξύπνησαν μέσα μου τα στοιχεία της ανωγειανής ψυχής! Μετά από πέντε χρόνια επίμονης έρευνας το ολοκλήρωσα και είμαι πολύ περήφανη που σήμερα μπορώ και το παρουσιάζω. Θέλω να στείλω ένα μήνυμα στις νεότερες γενιές ότι πρέπει να κρατάμε μέσα μας ζωντανές τις ρίζες της παράδοσης».

ΨΑΡΑΝΤΩΝΗΣ: Πηγή έμπνευσής μου ο Ψηλορείτης

Ο Ψαραντώνης, αδελφός του αείμνηστου Νίκου Ξυλούρη, είναι μια ιδιαίτερη μορφή καλλιτέχνη με πολλές επιτυχίες και βραβεύσεις. Η μορφή του θυμίζει απόγονο του Δία. Στην εκδήλωση αυτή μάγεψε για μία ακόμη φορά τον κόσμο με τη λύρα και το τραγούδι του. «Από τις κακοτράχαλες κορυφές του Ψηλορείτη εμπνεύστηκα και εμπνέομαι τη μουσική και τους στίχους μου» δηλώνει χαρακτηριστικά στο «Καρφί» ο γνωστός λυράρης. «Για εμένα ο Ψηλορείτης είναι πηγή έμπνευσης! Επικοινωνώ με τη φύση, με το κελάηδισμα των πουλιών, το κουδούνισμα των προβάτων, το σφύριγμα του αέρα… Ζούμε σε μια περίοδο με ανοιχτά σύνορα και ανοιχτές κοινωνίες. Για αυτό πρέπει σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να είμαστε ενωμένοι με τον τόπο και τις ρίζες της παράδοσής μας, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να διαφυλάξουμε τις ιστορικές μας παραδόσεις και διαμορφώνοντας ένα καλύτερο αύριο στα παιδιά μας. Θέλω να στείλω ένα μήνυμα σε όλους αυτούς που θέλουν να μας πάρουν αυτό που μας ανήκει: την ελευθερία, την τιμή και την αξιοπρέπειά μας. Αυτό που έχει να ανταλλάξει ο περήφανος ο άνθρωπος, με αυτές τις αξίες, είναι μονάχα η ζωή του!»

ΚΑΙ ΜΙΑ ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ ΤΟΥ ΨΑΡΑΝΤΩΝΗ

«Λαός που την παράδοση ξεχνά και δεν θυμάται, στο λήθαργο του μαρασμού παντοτινά κοιμάται»

ΝΙΚΟΣ ΞΥΛΟΥΡΗΣ

Κοινωνία χωρίς οικογένεια, οικοδόμημα χωρίς θεμέλια

 Ο Νίκος Ξυλούρης, 44 ετών, ορθοπεδικός χειρουργός στο νοσοκομείο Γεννηματά της Θεσσαλονίκης, μας μίλησε για το πόσο σημαντική είναι η ένωση της οικογένειας. «Κατά την άποψή μου, κοινωνίες χωρίς οικογένεια και πολιτισμό μοιάζουν με οικοδόμημα χωρίς θεμέλια. Η οικογένεια είναι ένας θεσμός που κουβαλάει φορτίο ανθρωπολογικό, πολιτισμικό και κοινωνικό. Μια εντυπωσιακή αλλά και κοπιαστική δουλειά πέντε ετών από την ξαδέλφη μου Χρυσάνθη, την οποία ευχαριστούμε όλοι μας».