Χρυσούλα Δημητρακάκη: Οι μεγάλοι αγώνες γίνονται… μυστικά

Του Δημήτρη Φανού

Θα τρόμαζες αν ήξερες τα βάθη του πελάγου.

Απαντημένα κι άξαφνα σε κύματα σβησμένα απομεινάρια, 

σημάδι πως ο κόσμος μας, χωρίς τέλος ναυάγια,

σημάδι πως εζήσαμε μ’ ελάχιστη ζωή.

Θα τρόμαζες αν ήξερες τα βάθη του πελάγου…

Το μικρό αυτό ποίημα είναι από το τελευταίο της βιβλίο «Η σμίλη των πελάγων»

Η Χρυσούλα Δημητρακάκη ανήκει στην κατηγορία των αυθόρμητων αλλά και μοντέρνων ποιητριών των ημερών μας. Το έργο της περιστρέφεται γύρω από το τρίπτυχο της αγάπης, της πατρίδας και του έρωτα. Κατάγεται από το Ρέθυμνο, το οποίο και αποτελεί τη βάση και την αφετηρία της έμπνευσής της. Έχει γράψει σε ελληνική και αγγλική γλώσσα. Έχει κάνει σπουδές στο London Centre of Management στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού και μεταπτυχιακές σπουδές MBA στο πανεπιστήμιο Τeeside. Εργάζεται ως διευθυντικό στέλεχος σε όμιλο επιχειρήσεων και παράλληλα είναι εθελόντρια του Ερυθρού Σταυρού και δρομέας μεγάλων αποστάσεων.

Είθισται να λέγεται ότι η εκγύμναση και ο πρωταθλητισμός του πνεύματος δεν συνάδουν με αυτόν του σώματος. Παρ’ όλα αυτά εσείς, εκτός από τα πολλά και εγνωσμένα πνευματικά σας αριστεία, όπως το χρυσό μετάλλιο λογοτεχνίας στην Ινδία, έχετε κατακτήσει και αργυρό μετάλλιο σε δρόμους μεγάλων αποστάσεων…

Όλα τα πράγματα στη ζωή μας έχουν σχέση και τίποτα δεν είναι ανεξάρτητο από το άλλο και η σύνθεση των πραγμάτων σε κάθε άνθρωπο είναι ένας μεγάλος αγώνας, που διαρκεί σε όλη του τη ζωή. Αν αποφασίσεις όμως να αγωνιστείς, αγωνίζεσαι γενικά. Όμως οι μεγαλύτεροι αγώνες στους ανθρώπους γίνονται μυστικά και συνεπώς για μένα δεν έχει τόσο σημασία ένας αγώνας, όσο το γεγονός, ο αγώνας σε βάθος χρόνου ζωής.

Στον πρόλογο του βιβλίου σας γίνεται αναφορά στην πνευματική απελευθέρωση. Είναι εφικτή η πνευματική απελευθέρωση στον άνθρωπο; Στον καλλιτέχνη; Και τι εννοούμε μe αυτό;

Όχι δεν έχω φθάσει στην πνευματική μου απελευθέρωση και εύχομαι να μη φθάσω ποτέ γιατί τότε θα σταματήσω και να προσπαθώ. Στον πρόλογο του βιβλίο μου αναφέρομαι σε ένα διαρκές ταξίδι με προορισμούς που συνέχεια ανανεώνονται και συνεπώς δεν θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι έφτασα κάπου, γιατί τότε θα είχε τελειώσει και το ταξίδι.

Παράλληλα δηλώνω την τραγικότητα των στίχων που, ενώ γράφονται με λέξεις και κατά κάποιον τρόπο θα μπορούσες ανέξοδα να ταξιδεύεις, καλείσαι όσα γράφεις και όσα εννοείς να τα κάνεις πράξη. Και αυτή είναι η τραγική δυσκολία της ποίησης αλλά και η βαθιά ομορφιά της.

«Γιατί ακόµα και αν ο στίχος εκπορεύεται από έναν, δεν έχει λόγο να υπάρχει, αν δεν αφορά όλους» είπατε κατά την παρουσίαση του τελευταίου σας βιβλίου «Η σμίλη των πελάγων»… Τι είναι τελικά η ποίηση; Είναι μόνο εσωτερική καλλιέργεια, οπότε αφορά μόνο τον ποιητή, ή είναι η έκφραση αυτής της καλλιέργειας, που σημαίνει ότι αφορά και τον αναγνώστη του;

Η ποίηση δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς ανθρώπους και το ένα εξαρτάται από το άλλο γιατί λειτουργούν αμφίδρομα. Ούτε μπορεί να υπάρξει ένας ορισμός της ποίησης. Είναι μια θαυμαστή και ανεξήγητη σχέση από την μια και από την άλλη είναι οι σκέψεις και τα συναισθήματα που ακόμα και αν εκπορεύονται από έναν, αν δεν αφορά όλους, πραγματικά δεν έχει λόγο να υπάρχει. Εξάλλου εκείνος που διαβάζει είναι πιο σημαντικός από εκείνον που γράφει, γιατί τι νόημα θα είχε η ποίηση, αν δεν μπορούσες να την μοιραστείς και αν δεν μπορούσε ο αναγνώστης να ταυτισθεί με τον δικό του τρόπο;

Υπάρχει σήμερα ποίηση αντάξια του παρελθόντος; Απώτερου και εγγύτερου;

Υπάρχουν σημαντικοί άνθρωποι που βρίσκονται εν ζωή και έχουν σημαντικό έργο. Αλλά αν ανατρέξουμε στη ζωή των μεγάλων ποιητών, θα βρούμε έναν περίεργο συνδυασμό στη ζωή τους με πόνο και δράση. Η ποίηση, για να ωριμάσει, θέλει ανθρώπους, γεγονότα, χρόνο, μελέτη με ήσυχη διείσδυση και επεξεργασία σε ανύποπτο χρόνο ή με αστραπιαία λάμψη.

Ο έρωτας, παρότι δεν τον αναφέρετε ευθέως στο βιβλίο, αποτελεί τον άξονα της έκφρασή σας… Κάποιος εξ αυτών που το προλόγισαν, λέει ότι «η καρδιά και οι αισθήσεις σας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την αγάπη, την πατρίδα, τον έρωτα. Βλέπω ότι ξεχωρίζει την αγάπη από τον έρωτα». Συμφωνείτε; Είναι δύο διαφορετικά πράγματα;

Θεωρητικά είναι και υπάρχει σχετική ψυχολογική και φιλοσοφική ανάλυση. Όμως πέρα από τους λόγους μάθησης, πραγματικά για μένα δεν υπάρχει κανένα νόημα ανάλυσης σε κάτι που λειτουργεί από μόνο του και καμία δύναμη δεν μπορεί ούτε να το καθοδηγήσει ούτε να το αποτρέψει και αυτός ο άνεμος είναι τόσο σημαντικός όσο και η ζωή. Και αν αρχικά λέγεται έρωτας και αργότερα αγάπη, για μένα πάντα παραμένει αμφισβητούμενο, γιατί αν κάτι δεν υπάρχει με πάθος, καλύτερα να μην υπάρχει. Γενικά όμως δεν αναφέρω στους στίχους μου σχεδόν καθόλου τη λέξη «έρωτας», ενώ ενυπάρχει σαν δύναμη… Και τώρα που το συζητάμε, πραγματικά διερωτώμαι: Γιατί; Ίσως γιατί δεν θέλω να αλλάξω τη μαγεία έμπνευσης από κάτι που από μόνο του γίνεται πηγή και κίνητρο ζωής.

Είναι πεποίθηση πολλών ότι το συναίσθημα που έχει τραγουδηθεί και υμνηθεί παντού και πάντα, ο έρωτας, αποτελεί ένα άκρως εγωιστικό συναίσθημα. Συμφωνείτε;

Όχι, δεν συμφωνώ καθόλου. Εγωιστικό είναι να μην τολμάς να μοιραστείς. Απεναντίας, εγωιστικό είναι να αρνείσαι να μεταφέρεις αυτό που αισθάνεσαι, γιατί βασικά δεν θέλεις να ξεβολευτείς από την ευκολία και την επανάληψη των όσων γνωρίζεις και έχεις συνηθίσει. Δεν υπάρχει ωραιότερη έκφραση ζωής από δύο ανθρώπους που αγαπιούνται.

Η ποίηση τελικά «ξύνει» μια πληγή ή την απαλύνει;

Η ποίηση ρέει ήσυχα μέσα μας και δίνει απαντήσεις εκεί που δεν χωρά η λογική. Και αν υποθέσουμε ότι υπάρχει ψυχική πληγή, οι κάθε είδους πληγές δεν απαλύνουν ποτέ με λογικές επεξηγήσεις, αλλά με οτιδήποτε φτάνει βαθιά στην ψυχή μας, είτε είναι ένας λόγος, είτε είναι ένας στίχος.