Τίτλοι τέλους σε 400 βιβλιοπωλεία

Tης Δέσποινας Καραγιαννοπούλου

Με μελανά χρώματα σκιαγραφείται το μέλλον εκδοτικών οίκων και βιβλιοπωλείων στην Ελλάδα, όπως επιβεβαιώνουν αριθμοί και γεγονότα. Πριν από λίγο καιρό, ο εκδοτικός οίκος Scripta ανέστειλε τη λειτουργία του υπό το βάρος των συσσωρευμένων του χρεών, ενώ την ίδια στιγμή τα λουκέτα στα βιβλιοπωλεία αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

Από τη μία η οικονομική κρίση που έχει πλήξει την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, από την άλλη οι «αλεξιπτωπτιστές» επιχειρηματίες που έχουν εμφανιστεί στον χώρο με πρώτα και καλύτερα τα περίπτερα που πουλούν την πραμάτειά τους σε εξευτελιστικές τιμές, έχουν προκαλέσει καίριο πλήγμα στον κλάδο του βιβλίου και στους νόμιμους εκπροσώπους του, μας λέει ο πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου Γιάννης Κωνστανταρόπουλος.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η αγορά του βιβλίου πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο! Από το 2010 έως το τέλος 2014 οι πωλήσεις στην αγορά του βιβλίου έχουν πέσει κατά 50%. Έχουν κλείσει τουλάχιστον 400 βιβλιοπωλεία πανελλαδικά –από το 2010 έως σήμερα– ενώ φυτοζωούν άλλα 300. Στοιχεία αναφέρουν ότι, όσον αφορά τον τομέα της διακίνησης και της πώλησης του βιβλίου, υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα 1.500 βιβλιοπωλεία και 3.500 σημεία πώλησης βιβλίων (συμπεριλαμβανομένων των πρακτορείων Τύπου και των σουπερμάρκετ).

100 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΜΕΙΟΝ Ο ΤΖΙΡΟΣ

Επίσης, κατά τον ίδιο. από τις αρχές της φετινής χρονιάς έως και σήμερα έχει υπάρξει μείωση πωλήσεων τουλάχιστον κατά 20%, ενώ μόνο τον Ιούλιο –με την επιβολή των capital controls– τα μεγέθη έδειξαν 50% πτώση στα βιβλιοπωλεία και 80% στους εκδοτικούς οίκους. Και όλα αυτά τη στιγμή που, όπως υποστηρίζει, οι τιμές των βιβλίων έχουν πέσει περίπου 25% από το 2010 έως τώρα. Ως φυσική απόρροια των προαναφερθέντων είναι ότι ο τζίρος του κλάδου έχει μειωθεί κατά 100 εκατ. ευρώ περίπου. Δηλαδή, σήμερα εκτιμάται στα 140-150 εκατ. ευρώ, όταν το 2008 έφθανε τα 250 εκατ. ευρώ.

Τα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν σήμερα οι επιχειρήσεις του κλάδου είναι πολλά και αρκετές φορές χωρίς λύση, καθώς αυτή επαφίεται στους ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους και συγκεκριμένα στο εάν αυτοί επιτελούν το έργο για το οποίο έχουν δημιουργηθεί. Για παράδειγμα, ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι εκπρόσωποι του κλάδου είναι τα περίπτερα, που προσφέρουν βιβλία σε εξευτελιστικές τιμές, υπογραμμίζει ο Γ. Κωνστανταρόπουλος. Κακό που κατά τον ίδιο κάνουν και τα πολλά σημεία πώλησης στοκ, που έχουν εμφανιστεί ανά την επικράτεια, τα οποία πουλάνε βιβλία από 1 έως 5 ευρώ, εκπαιδεύοντας μεταξύ άλλων και το κοινό σε τιμές εξωφρενικά χαμηλές. Αποτέλεσμα αυτού του αθέμιτου ανταγωνισμού είναι να μην αμείβεται κανείς σωστά ούτε ο συγγραφέας ούτε ο εκδότης.

ΦΡΕΝΟ Η ΕΝΙΑΙΑ ΤΙΜΗ

Επώνυμος παράγοντας του κλάδου επεσήμανε ότι η επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος –της καθιέρωσης δηλαδή της ενιαίας τιμής– ουσιαστικά θα βάλει φρένο στα διάφορα φαινόμενα «κανιβαλισμού» που έχουν εμφανιστεί στην αγορά είτε με πωλήσεις βιβλίων κάτω από το κόστος τους, είτε με την εμφάνιση επιχειρηματιών που εμπορεύονται βιβλία, αν και δεν έχουν σχέση με το αντικείμενο, όπως για παράδειγμα τα περίπτερα, προκαλώντας την ανάλογη σύγχυση και στον καταναλωτή.

Yπενθυμίζεται ότι το μέτρο της ενιαίας τιμής βιβλίου εφαρμόστηκε στη χώρα μας σύμφωνα με το πρότυπο του γαλλικού νόμου Lang, με τον νόμο 2557/1997. Ο νόμος αυτός προβλέπει ότι κάθε τίτλος βιβλίου που εκδίδεται, επανεκδίδεται ή ανατυπώνεται , πωλείται προς το κοινό στην ίδια τιμή λιανικής πώλησης από όλα τα σημεία λιανικής πώλησης, για δυο χρόνια. Ως γνωστόν, όμως, η ενιαία τιμή καταργήθηκε από τον πρώην υπουργό κ. Κωστή Χατζηδάκη με τον νόμο 4254/2014. Πληροφορίες λένε ότι εκπρόσωποι του κλάδου έχουν λάβει διαβεβαιώσεις από τους αρμόδιους φορείς της κυβέρνησης περί άμεσης επαναφοράς της ενιαίας τιμής στο βιβλίο.

Αλαλούμ με το ΦΠΑ

Η υπόθεση του ΦΠΑ είναι πολύ σοβαρή, ενώ τείνει να δώσει τη χαριστική βολή σε εκδότες, τυπογράφους, βιβλιοδέτες, χαρτέμπορους μας λέει ο Γιάννης Κωνστανταρόπουλος.

Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είναι πρακτικά δυνατό να πληρώνεις 23% ΦΠΑ για την παραγωγή του βιβλίου και 6% στην πώλησή του, ενώ όταν παράγεις το ίδιο βιβλίο σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα και το εισάγεις έχεις μηδενικό Φόρο Προστιθέμενης Αξίας.

Άρα, κατά τον ίδιο, αυτή η δυσχερής κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με το ΦΠΑ, θα μας οδηγήσει να τυπώνουμε στη Βουλγαρία, Ιταλία και αλλού. Επιλογή που βεβαίως δεν έχουν οι μικρότεροι εκδότες, καθώς δεν μπορούν να παραγγείλουν επαρκείς ποσότητες για να πετύχουν λογικές τιμές.

Επίσης από όλη αυτή την κατάσταση μεγάλο πλήγμα πρόκειται να δεχτούν και τα –αυτόνομα- τυπογραφεία και βιβλιοδετεία, που επί της ουσίας θα χάσουν σχεδόν όλη τη δουλεία τους.

Το προφίλ του Έλληνα αναγνώστη

Ο σημερινός Έλληνας αφιερώνει λιγότερο χρόνο και χρήμα στο διάβασμα, συγκριτικά με αυτά που έπραττε πριν από 16 χρόνια περίπου. Παράγοντες αναφέρουν ότι το 1999 ο Έλληνας διάβαζε περίπου 7-8 βιβλία τον χρόνο και αρκετοί έφθαναν και τα 10 (8,1%), ενώ σήμερα είναι λιγότερα από 6. Παράλληλα, εκείνα τα χρόνια, για κάθε βιβλίο δαπανούσε κατά μέσο όρο 25 ευρώ για την απόκτησή του, ενώ σήμερα έχει πέσει στα 10-12 ευρώ.

Κάτι που δεν φαίνεται να έχει αλλάξει όλα αυτά τα χρόνια, είναι η λατρεία του Έλληνα για το χαρτί, συγκεκριμένα για το τυπωμένο βιβλίο και όχι για τα ηλεκτρονικά e-books που έχουν διεισδύσει στην αγορά. Το μερίδιο των τελευταίων δείχνει να διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα, ενώ τα e books αποτελούν βασική επιλογή του νεαρόκοσμου που είναι και πιο εξοικειωμένο με την τεχνολογία.

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε πέρυσι το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, στις προτιμήσεις του κοινού, που αγοράζει προϊόντα και υπηρεσίες μέσω διαδικτύου, δημοφιλέστερες κατηγορίες είναι οι ταξιδιωτικές υπηρεσίες (εισιτήρια, ξενοδοχεία κ.λπ.), οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και οι ψηφιακές συσκευές, ενώ ακολουθούν είδη ρουχισμού, φαγητό και βιβλία.

Άνοδος έκπληξη 30%

Και μέσα σε αυτή τη «μαυρίλα» να, παραδόξως, ένα καλό νέο από το βιβλιοπωλείο «Πυξίδα» της ακριτικής Χίου: Όπως μας είπε ο Βασίλης Λιόντος, ψυχή της επιχείρησης, μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls), οι πωλήσεις βιβλίων αυξήθηκαν κατά 30 %! Πού το αποδίδει; Στην… πολιτική των «ανοικτών θυρών». Στον ημιώροφο του βιβλιοπωλείου, που βρίσκεται στην εμπορική οδό της πρωτεύουσας, την Απλωταριά, ο περαστικός αλλά και ο «βιβλιοφάγος» μπορεί να ανέβει να πιει το ποτό του ή τον καφέ του στο μπαρ-αναγνωστήριο, επιλέγοντας τα διάσπαρτα στα ράφια νέα βιβλία, προτάσεις του μαγαζιού. Από «Τα θαύματα της Υπεραγίας Θεοτόκου» μέχρι το «Εγκώμιο του μακιγιάζ» του… αμαρτωλού Μποντλέρ.

Έτσι δημιουργείται η ψυχολογία να το αγοράσεις για να συνεχίσεις το διάβασμα στο σπίτι σου! Η «Πυξίδα» απασχολεί 17 εργαζόμενους και στην κρίση περιέκοψε μόνο τρεις θέσεις εργασίας. Οι φημισμένοι οίκοι της Αθήνας προσφέρουν στο βιβλιοπωλείο τις νέες εκδόσεις τους, καθώς η επιχείρηση πουλάει, πληρώνοντας τον χρόνο στην εφορία 120.000 ευρώ για ΦΠΑ.