Προσέξτε τους οφθαλμούς σας σαν τα… μάτια σας

Tης Πέννυς Κροντηρά

Η τρύπα του όζοντος ευθύνεται για την αύξηση των περιστατικών καταρράκτη. Υπολογίζεται πως η ελάττωση κατά 1% του πάχους του όζοντος αντιστοιχεί σε αύξηση των περιστατικών καταρράκτη κατά 100.000-150.000 ανθρώπους παγκοσμίως.

Το «Καρφί» μίλησε με την οφθαλμίατρο Γεωργία Ρηγοπούλου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου «Comenius» στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας. Έχοντας μεγάλο αριθμό χειρουργείων στο ενεργητικό της αλλά και δημοσιεύσεις σε ελληνικά και ξένα οφθαλμολογικά περιοδικά, η κ. Ρηγοπούλου μας εξηγεί τις παγίδες που κρύβει η «αγαπημένη» καλοκαιρινή εποχή για τα μάτια μας.

Τι κίνδυνοι υπάρχουν για τα μάτια, στη διάρκεια του καλοκαιριού, λόγω του θαλασσινού νερού, του νερού της πισίνας και των βρόμικων χεριών στην εξοχή;

Τους καλοκαιρινούς μήνες παρατηρείται αύξηση των μολύνσεων από θάλασσες και πισίνες. Απλές επιπεφυκίτιδες, αλλεργικές αντιδράσεις μέχρι και σοβαρά προβλήματα, όπως απειλητικές για την όραση κερατίτιδες, είναι σύνηθες φαινόμενο κατά το καλοκαίρι. Στις πισίνες, όπου τα νερά είναι στάσιμα, ελλοχεύει ο κίνδυνος εκκόλαψης μικροοργανισμών, οι οποίοι, ιδιαίτερα στους χρήστες φακών επαφής, μπορεί να μεταφερθούν στον κερατοειδή, προκαλώντας σοβαρές λοιμώξεις, όπως αυτή της ακανθαμοιβάδας, εφόσον κολυμπούν με ανοιχτά μάτια. Γνωρίζουμε όλοι ότι, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος λοιμώξεων, χρησιμοποιούνται χημικά στις πισίνες, όμως και αυτά μπορεί να προκαλέσουν ενοχλήσεις στα μάτια. Για τους χρήστες φακών επαφής χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή, καθώς είναι πιο επιρρεπείς σε μολύνσεις και φλεγμονές. Καλό θα είναι να έχουμε κλειστά τα μάτια στην επαφή μας με το νερό και να τα ξεπλένουμε καλά με νερό βρύσης μετά από κάθε έκθεση στα παραπάνω.

Ισχύει ότι η τρύπα του όζοντος επηρεάζει τα μάτια;

Φυσικά και ισχύει. Οι υπεριώδης ακτίνες είναι καταστροφικές για τα μάτια. Η τρύπα του όζοντος επιτρέπει να φτάσουν κάποιες από αυτές σε εμάς. Η πιο επικίνδυνη από τις υπεριώδης ακτίνες είναι η UVC, αλλά ευτυχώς το στρώμα του όζοντος απορροφά το μεγαλύτερο μέρος όλων. Υπολογίστηκε ότι για κάθε ελάττωση κατά 1% του πάχους του όζοντος, έχουμε αύξηση περιστατικών καταρράκτη κατά 0,5%, που αντιστοιχεί σε 100.000-150.000 περιστατικά παγκοσμίως. Η ακτινοβολία UVA δρα κυρίως στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού μας, προκαλώντας αλλοιώσεις στην ωχρά κηλίδα. Οι UVB φτάνουν μέχρι και τον κερατοειδή, προκαλώντας κερατίτιδες λόγω φωτοτοξικότητας. Γι’ αυτό τον λόγο, πλέον, υπάρχουν φακοί επαφής, καθώς και ενδοφακοί που χρησιμοποιούνται σε επεμβάσεις καταρράκτη, με αρκετή απορροφητικότητα στις παραπάνω βλαβερές ακτίνες. Παρόλα αυτά, η χρήση γυαλιών ηλίου είναι απαραίτητη ακόμη και σε συνθήκες συννεφιάς.

Η αύξηση της θερμοκρασίας τι επιπτώσεις έχει;

Η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την υγεία των ματιών μας, με αποτελέσματα από απλές ρυτίδες μέχρι και κακοήθεις νεοπλασίες (μελάνωμα). Γι’ αυτό η προστασία τους είναι απαραίτητη. Χρησιμοποιούμε γυαλιά ηλίου, καπέλο, αντηλιακή κρέμα στα βλέφαρα και αποφεύγουμε την έκθεση μας στον ήλιο τις μεσημβρινές ώρες. Στη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου, όπου ο υδράργυρος ανεβαίνει, έχουμε ελάττωση των δακρύων. Καλό, λοιπόν, θα είναι να χρησιμοποιούμε τεχνητά δάκρυα για τη διατήρησης της υγρασίας των ματιών μας, ώστε να αποφύγουμε συμπτώματα και ενοχλήσεις, όπως αίσθημα ξηρότητας, ερυθρότητα, κνησμό και άλλα.

Κινδυνεύει η υγεία των ματιών, αν κοιτάμε κατάματα τον ήλιο;

Απαγορεύεται να κοιτάμε κατάματα τον ήλιο. Ο κίνδυνος ηλιακής αμφιβληστροειδοπάθειας είναι μεγάλος και απειλεί την όρασή μας. Είναι απαραίτητη η χρήση κατάλληλων γυαλιών. Δεν είναι απίθανο ακόμα και με μία έκθεση των ματιών μας στον ήλιο, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να υποστούμε έγκαυμα στον κερατοειδή μας. Οι μακροπρόθεσμες βλάβες συσσωρεύονται με το πέρασμα του χρόνου, καθώς δρουν αθροιστικά. Στις ομάδες υψηλού κινδύνου ανήκουν όσοι έχουν ανοιχτόχρωμα μάτια και δέρμα, βρέφη, νήπια, όσοι έχουν κάνει φωτοδυναμική θεραπεία για εκφύλιση ωχράς κηλίδας, όσοι παίρνουν φάρμακα που προκαλούν φωτοευαισθησία (ορισμένα αντιβιοτικά, αντισυλληπτικά κ.ά), όσοι εργάζονται σε υπαίθριους χώρους μεσημεριανές ώρες (αγρότες, ψαράδες, οικοδόμοι…), όσοι κάνουν θαλάσσια σπορ ή σπορ στο βουνό.

Τα τεχνητά δάκρυα σε τι ωφελούν και πότε συνίστανται;

Η χρήση τεχνητών δακρύων αποτελεί την κύρια θεραπεία της ξηροφθαλμίας. Χρησιμοποιούνται όμως και σε πιο απλές παθήσεις. Η παραγωγή των δακρύων, φυσιολογικά, ελαττώνεται καθώς μεγαλώνουμε σε ηλικία. Στις γυναίκες οι ενοχλήσεις είναι εντονότερες, κυρίως μετά την εμμηνόπαυση. Το περιβάλλον, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, το άγχος, είναι κάποια από τα αίτια που προκαλούν το αίσθημα της ξηροφθαλμίας, με συνοδευτικά συμπτώματα την ερυθρότητα, τον κνησμό, το αίσθημα καύσου, τις εκκρίσεις και πολλά άλλα. Σε αυτές τις περιπτώσεις βοηθά η συχνή χρήση τεχνητών δακρύων.

Η χρήση τους ενδείκνυται σε χρήστες φακών επαφής, σε όσους έχουν υποβληθεί σε οφθαλμικές επεμβάσεις, σε όσους εργάζονται σε κλειστούς χώρους με καπνό ή κλιματισμό, σε όσους πάσχουν από χρόνιες βλεφαρίτιδες. Καλό είναι να αποφεύγεται η χρήση τους σε πισίνα.

Τι να κάνει κάποιος σε περίπτωση ερεθισμού των ματιών;

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει κάποιος σε περίπτωση ερεθισμού των ματιών από οποιοδήποτε αίτιο, είναι να ξεπλύνει με άφθονο καθαρό νερό τα μάτια. Κατόπιν επιβάλλεται η εξέταση από Οφθαλμίατρο, για να χορηγηθεί κατάλληλη θεραπεία. Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να αποφεύγουμε τη χρήση κολλυρίων αυθαίρετα, διότι μπορεί να προκαλέσουμε μεγαλύτερο πρόβλημα.

Τι συμβουλεύετε τον κόσμο να προσέχει;

Είναι σημαντικό να έχουμε μία καλή υγιεινή, να προστατεύουμε τα μάτια μας με όσα προαναφέραμε και να επισκεπτόμαστε τον οφθαλμίατρό μας τακτικά, γιατί πολλές παθήσεις είναι «ύπουλες» και δεν εμφανίζουν εγκαίρως συμπτώματα.

Τα φθηνά γυαλιά που πουλάνε (με 3-5 ευρώ) σε παραλίες πλανόδιοι και περίπτερα, τι μπορεί να προκαλέσουν;

Χρειάζεται προσοχή στην επιλογή γυαλιών ηλίου. Ο φακός τους θα πρέπει να είναι καλής ποιότητας. Είναι σημαντικό να απορροφά τις βλαβερές ακτίνες. Επιλέγουμε γυαλιά ηλίου με πιστοποίηση, που μπλοκάρουν τουλάχιστον το 99% της ακτινοβολίας UVB και το 95% της ακτινοβολίας UVA. Ο οπτικός θα μας πιστοποιήσει τα ανωτέρω. Επίσης, θα μας ενημερώσει για τα δεκάδες είδη φίλτρων που υπάρχουν, για τις επιστρώσεις τους, καθώς και ποιο είναι το κατάλληλο για τον καθένα, ανάλογα με τη χρήση τους. Για παράδειγμα, άλλο φακό χρειάζεται κάποιος που κάνει σπορ στο χιόνι και άλλο κάποιος που οδηγεί επαγγελματικό αυτοκίνητο.