Πολυπολιτισμικότητα ή ένας αέναος πολιτισμικός φθόνος

Του Ανδρέα Βασιλιά

Σε ποια βάση μπορεί να υπάρξει η πολιτισμική όσμωση και πριν απ’ αυτή η ψυχολογική προδιάθεση για μια αποδοχή της διαφορετικότητας σε πολιτισμικό επίπεδο; Πώς μπορούν να μετασχηματιστούν φαντασιακές σημασίες αιώνων με τα συγκεκριμένα δευτερογενή οφέλη και εδραιωμένες νοοτροπίες σε κάτι το εντελώς διαφορετικό;

Πολυπολιτισμικότητα. Η αποδοχή της διαφορετικότητας. Στις ΗΠΑ που υποτίθεται ισχύει κάτι τέτοιο η πλειοψηφία των μειονοτήτων βρίσκεται στο κοινωνικό περιθώριο, στα γκέτο και στις φυλακές. Μόνο όσοι ενστερνίζονται το κυρίαρχο πολιτισμικό μοντέλο των αγγλοσαξόνων επιβιώνουν. Στη Γαλλία επίσης. Οι περίφημες «νέες πόλεις» όπου στοιβάζονται εκατομμύρια ισλαμιστές μετανάστες έχουν μετατραπεί σε κέντρα ανέργων και παρανομίας.

Ο φθόνος αποτελεί τη βάση του μίσους απέναντι στον άλλον και παραπέμπει στην καταστροφή του χωρίς ενοχή και χωρίς έλεος. Είναι η βάση της παράνοιας όπου δεν υπάρχει ίχνος σεξουαλικής ικανοποίησης. Τέτοια χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τον Καστοριάδη, συναντούνται σε κοινωνίες όπου οι δομές της εξουσίας είναι είτε αρχαϊκές είτε μοναρχικές, όπως οι ισλαμικές. Πρόκειται για κοινωνίες θρησκευτικές όπου η θρησκεία υποκαθιστά την πολιτική. Ανάμεσα στο κοράνι και στο νόημα δημοκρατία κερδισμένο βγαίνει το πρώτο. Η επιλογή είναι σαφής και διαρκής!

Γιατί οι δυτικοί ωστόσο εξακολουθούν να βαυκαλίζονται μιλώντας για πολυπολιτισμικές κοινωνίες;

Στη Δύση, πάλι κατά τα λεγόμενα του Καστοριάδη*, όπου κυριαρχεί μια φιλελεύθερη ολιγαρχία, κάπως «στράβωσε το πράγμα». Ενώ έμοιαζε ότι η πρωταρχική ενοχή της χριστιανικής ηθικής μετασχηματίστηκε μέσα από τα χειραφετικά κινήματα του δυτικού πολιτισμού σε δικαίωμα στη διαφορετικότητα του κάθε πολίτη μέσα σε μια ευνομούμενη δημοκρατία, φαίνεται ότι δεν είναι έτσι. Φαίνεται ότι από κάτω κυριαρχούν διαφόρων τύπων και ειδών ενοχικές α-νοησίες, θρησκευτικού ή πολιτικού περιεχόμενου που παράγουν συγκεκριμένα πολιτισμικά προϊόντα εντελώς διαφορετικά από εκείνα που προσδοκούσαν οι διάφοροι «μεσσίες».

Έτσι ενώ πλέον ο Δυτικός Πολιτισμός εκείνο που βασικά εξάγει και προς το λεγόμενο Τρίτο Κόσμο είναι όπλα, κατανάλωση, ναρκωτικά, αμορφωσιά και τυφλή βία, ταυτόχρονα σε μια βάση εντελώς μεταφυσική, προσδοκά είτε να αφομοιώσει αυτούς τους ανθρώπους είτε να εκθρονίσει τις θρησκευτικές σημασίες που συνέχουν αυτές τις κοινωνίες είτε να ζει μαζί τους αρμονικά. Το πλέον παράδοξο στην όλη διαδικασία είναι ότι σε αυτές τις πολιτικές α-νοησίες πρωτοστατούν διάφορα μαρξιστικά και νεομαρξιοστιτκά κινήματα, τα οποία όμως αγνοούν ότι το βασικό πολιτικό χαρακτηριστικό μιας μαρξιστικής οργάνωσης είναι ότι «η θρησκεία αποτελεί το όπιο του λαού»!

Μα ο διεθνισμός; Ποιος διεθνισμός και σε ποιους; Πότε και ποιες κοινωνικές δυνάμεις Αράβων αντιτάχθηκαν και αντιτάσσονται στη «σαρία», ουσιαστικά και σε διάρκεια, όπως αντίστοιχα συγκρούστηκαν στη Δύση μεταξύ τους εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη;

Οι Δυτικοί παρότι «έθαψαν» τον Επίκουρο και τους Προσωκρατικούς, δέχτηκαν τουλάχιστον τις αρχές της πολιτικής του Αριστοτέλη, οι Άραβες ποτέ. Έστω κι έτσι μήπως χρειάζεται μια άλλη προσέγγιση στο μεταναστευτικό και το προσφυγικό;

Μήπως συναισθηματικά εμπλεκόμενοι στη βάση μιας αυστηρής ηθικής συνείδησης που καλλιεργείται συστηματικά και υπόγεια από τις κατά τόπους φιλελεύθερες ολιγαρχίες και διαφόρους α-νόητους πολιτικά, υποστηρίζουμε θέσεις που οι άμεσα ενδιαφερόμενοι αποφεύγουν συστηματικά να πάρουν την ευθύνη τους, ενώ ταυτόχρονα εξυπηρετούνται διαφόρων τύπων και ειδών ολιγάρχες;

---

*Κ. Καστοριάδης: «Η άνοδος της ασημαντότητας», εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα 2000.

Αναδημοσίευση από Athens Voice