Ο διχασμός μαύρη σελίδα για το ΠΑΣΟΚ – Ρήξη χωρίς επιστροφή για Βενιζέλο και Παπανδρέου

Toυ Γιώργου Γερόπουλου

Σε τροχιά οριστικής ρήξης με αβέβαιο το χρόνο της τελικής σύγκρουσης εισήλθε το ΠΑΣΟΚ, αφού οι δύο βασικοί αντίπαλοι Γιώργος Παπανδρέου και Ευάγγελος Βενιζέλος, με αφορμή τα 40 χρόνια από την ίδρυση του Κινήματος, στις δύο επεισοδιακές εκδηλώσεις ξεδίπλωσαν τα σχέδιά τους και επιβεβαίωσαν όχι μόνο την πολιτική άβυσσο που τους χωρίζει, αλλά και το ψυχικό χάσμα που υπάρχει στο εναπομείναν στελεχικό δυναμικό. Το τι μορφή θα πάρει αυτή η σύγκρουση, θα κριθεί από τις πολιτικές εξελίξεις, αλλά η επόμενη πράξη του δράματος θα παιχτεί με αφορμή το συνέδριο της Δημοκρατικής Παράταξης.

Τα θλιβερά επεισόδια αποδοκιμασίας του Ευ. Βενιζέλου στα εγκαίνια της έκθεσης του Ιδρύματος Ανδρέα Παπανδρέου, με τις κραυγές περί προδοσίας, αποτέλεσαν το περίβλημα μέσα στο οποίο εκκολάφθηκε άλλη μια μάχη γιγάντων στο ΠΑΣΟΚ. Όσα ακολούθησαν, με τις εκατέρωθεν δηλώσεις και αντιπαραθέσεις, λίγη σημασία έχουν και αφορούν το επικοινωνιακό παιχνίδι. Μόνο που τον τόνο στο σπαρασσόμενο ΠΑΣΟΚ δίνουν από τη μια πλευρά οι κλακαδόροι του Ζαππείου, οι οποίοι επιζητούν δημοσιότητα και ρόλο, και από την άλλη πλευρά λίγα «οργισμένα» στελέχη της Χαριλάου Τρικούπη, τα οποία αναρτούν στο facebook υβριστικά κείμενα για τον πρώην πρόεδρο που χρήζουν ψυχαναλυτικής εξέτασης και –ευτυχώς για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ– αποκαθηλώθηκαν άμεσα από το διαδίκτυο.

Η σύγκριση των δύο εκδηλώσεων δεν προσφέρεται για συμπεράσματα, καθώς η πρώτη του ΙΑΠ εξελίχθηκε σε μια μη ελεγχόμενη λαϊκή συγκέντρωση, ενώ η επίσημη του ΠΑΣΟΚ ταίριαζε περισσότερο στον επετειακό της χαρακτήρα, συγκεντρώνοντας το όλον ΠΑΣΟΚ με παρόντα όλα τα ιστορικά στελέχη του Κινήματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Κ. Λαλιώτης, ο οποίος παρευρέθη στην επίσημη εκδήλωση, αλλά απουσίασε από την αντίστοιχη του ΙΑΠ, αν και έχει διατελέσει πρόεδρος του Ιδρύματος.

ΙΔΡΥΕΙ ΝΕΑ ΠΑΡΑΤΑΞΗ

Όταν ο Ευ. Βενιζέλος αποφάσισε να σηκώσει το γάντι και να ζητήσει να μιλήσει στα εγκαίνια της έκθεσης, γνώριζε το ρίσκο και ήταν προετοιμασμένος για το ενδεχόμενο να γίνει στόχος αποδοκιμασιών. Ήταν όμως έτοιμος και για να τις αντιμετωπίσει διατηρώντας την ψυχραιμία του, αφού ήξερε ότι επικοινωνιακά θα κέρδιζε τις εντυπώσεις και θα έπαιρνε το αίμα του πίσω με ένα Ζάππειο του Παπανδρέου.

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ξέρει όσο κανένας άλλος τις μύχιες σκέψεις του Γ. Παπανδρέου και γνωρίζει ότι στο τέλος αυτής της διαδρομής οι δρόμοι τους θα χωρίσουν. Ωστόσο επιδιώκει ο ίδιος να καθορίσει το χρόνο του διαζυγίου και να προετοιμάσει τη διάδοχη κατάσταση στη Χαριλάου Τρικούπη, δηλαδή τη Δημοκρατική Παράταξη.

Οι αποδοκιμασίες λίγων δεκάδων οπαδών του Παπανδρέου ήταν βούτυρο στο επικοινωνιακό ψωμί του και του έδωσαν την ευκαιρία να ομογενοποιήσει την ηγετική ομάδα και να επανασυσπειρώσει όλο το βενιζελικό στρατόπεδο, αφήνοντας πίσω παλιές έριδες όπως αυτές με τον Νίκο Ανδρουλάκη. Η σκλήρυνση της στάσης της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ είναι πλέον εμφανής και ένα δείγμα πήραμε από την ομιλία Βενιζέλου στην επέτειο της 3ης Σεπτέμβρη, όπου φρόντισε να ανοίξει όλα τα ζητήματα. «Κάρφωσε» τον Γιώργο Παπανδρέου για την ιδιοκτησιακή αντίληψή του και για τον ερχομό του ΔΝΤ στη χώρα, ενώ χάραξε μια διαχωριστή γραμμή μεταξύ όσων ψηφίζουν ΠΑΣΟΚ στο παραβάν και όλων όσοι υπονομεύουν το κόμμα μη ψηφίζοντάς το.

Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ

Κάποιοι από την ηγετική ομάδα, όπως ο Λ. Γρηγοράκος, ύψωσαν τον τόνο της αντιπαράθεσης ζητώντας ακόμη και τη διαγραφή του Γ. Παπανδρέου. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο κ. Κασσής, ενώ άλλοι φρονιμότεροι, όπως ο Δ. Καρύδης, επιχείρησαν να αποκλιμακώσουν την ένταση.

Ωστόσο η ηγεσία της Χαριλάου Τρικούπη θα επιμείνει στο σχεδιασμό της και το ιδρυτικό συνέδριο της Δημοκρατικής Παράταξης θα αποτελέσει το νέο πεδίο αντιπαράθεσης. Οι διαφωνίες γι’ αυτό είναι ποικιλόμορφες από κορυφαία στελέχη που φιλοδοξούν να παίξουν ρόλο στη μετά ΠΑΣΟΚ εποχή και παρακολουθούν αμήχανα τη μάχη των πολιτικών ελεφάντων, αποφεύγοντας να ποδοπατηθούν.

ΒΟΛΕΣ ΑΠΟ ΣΗΜΙΤΗ

Αρωγό στην προσπάθεια για την ίδρυση της Δημοκρατικής Παράταξης έχει βρει ο Βενιζέλος τον Κώστα Σημίτη, ο οποίος για πρώτη φορά ύστερα από χρόνια έκανε μια ολοκληρωμένη και στοχευμένη παρέμβαση για τα εσωκομματικά ζητήματα. Ζήτησε εδώ και τώρα ανανέωση πολιτικών και προσώπων, παροτρύνοντας τους παλιούς να δώσουν τη θέση τους στους νέους, και άφησε αιχμές για πλευρές της πολιτικής του ΠΑΣΟΚ, που υποκύπτει ενίοτε σε λαϊκισμούς. Η ομιλία Σημίτη αποτέλεσε το «βαρύ πυροβολικό» στην αποδόμηση του Γ. Παπανδρέου, κατηγορώντας τον για το λαϊκίστικο, όπως είπε, «λεφτά υπάρχουν» που στοίχισε στο ΠΑΣΟΚ.

Η ΧΑΜΕΝΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Το βράδυ της Δευτέρας, μετά το πέρας της εκδήλωσης του ΙΑΠ, ο εκνευρισμός του Γιώργου Παπανδρέου ήταν εμφανής, αφού αντιλήφθηκε ότι η ευκαιρία να αναδειχθεί η πρότασή του για την παράταξη και τη χώρα πήγε χαμένη. Η αναμενόμενη ηγετική επανεμφάνισή του αποτέλεσε αφορμή να αποδομηθεί μια σημαντική πλευρά του πολιτικού προφίλ που, όπως υποστηρίζει, πρεσβεύει, αυτή της πολιτικής ευγένειας και του πολιτικού πολιτισμού.

Από τα επεισόδια της Δευτέρας, λίγων αλλά φωνασκούντων οπαδών του κακώς νοούμενου παπανδρεϊσμού, αναδείχθηκαν τα τρωτά σημεία των παπανδρεϊκών στελεχών, τα οποία αδυνατούν να προβλέψουν, να προστατεύσουν και να προετοιμάσουν την επόμενη κίνηση.

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΕΝΑ ΣΧΕΔΙΟ

Το κλίμα στο στενό επιτελείο του πρώην πρωθυπουργού ήταν βαρύ και πριν από την εκδήλωση, αφού υπήρχαν διαφωνίες μεταξύ στενών συνεργατών του για το χαρακτήρα και την οργάνωση της εκδήλωσης. Βάρυνε όμως ακόμη περισσότερο μετά τα επεισόδια εις βάρος του Ευ. Βενιζέλου και τον καταιγισμό των επικριτικών δημοσιευμάτων.

Η όποια προσπάθεια εκ των υστέρων του Φ. Πετσάλνικου να τα καταδικάσει, αποδίδοντάς τα σε λίγους «θερμοκεφαλάκηδες», έπεσε στο κενό. Η αμηχανία του πρώην προέδρου του ΠΑΣΟΚ δεν ανέδειξε μόνο την έλλειψη αντανακλαστικών του ιδίου, αλλά και την απουσία ενός συγκεκριμένου σχεδίου επόμενων βημάτων.

Ο κ. Παπανδρέου ξέρει μέχρι πού θέλει να φτάσει, δεν έχει αποφασίσει όμως πώς και ποτέ θα το κάνει. Κινδυνεύει να φανεί ότι παρασύρεται από διάφορους θερμοκέφαλους που επιζητούν ρόλο και με τις ενέργειές τους του επιβάλλουν κινήσεις. Κινδυνεύει, όπως έλεγε πολιτικός παράγοντας, να αποκτήσει το σύνδρομο της θυματοποίησης, που θα τον οδηγήσει σε λάθος ανάγνωση των εξελίξεων.

Αυτό το γνωρίζουν καλά ορισμένοι συνεργάτες του και συνιστούν προσεκτικά σχεδιασμένα βήματα. Μετά την «καταιγίδα» της Δευτέρας, οι Φ. Πετσάλνικος, Ν. Αθανασάκης και Ρ. Βάρτζελη έδωσαν ηχηρό «παρών» στην εκδήλωση του ΠΑΣΟΚ, ενώ ο Π. Γερουλάνος απείχε διακριτικά από τα διαδραματιζόμενα.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ

Ο πρώην πρωθυπουργός έχει ανοίξει τη… βεντάλια των στοχεύσεών του, που αφορούν τις εξελίξεις στη χώρα με κομματικό όχημα που θα υπερβαίνει, όπως όλα δείχνουν, το σημερινό ΠΑΣΟΚ, αν και θα αξιοποιεί, όπως επιδιώκει, όλη την ιστορική παράδοση του Κινήματος. Επ’ ουδενί, όπως έχει διαμηνύσει στο Μαξίμου, δεν θα παίξει με την πολιτική σταθερότητα, για να μη χρεωθεί το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών. Στόχος του, όπως όλα δείχνουν, είναι η δημιουργία προϋποθέσεων για μια άλλη κυβερνητική λύση προοδευτικής κατεύθυνσης που θα υπερβαίνει το σημερινό κυβερνητικό σχήμα Σαμαρά-Βενιζέλου και θα βάζει στο παιχνίδι και ένα τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ. Σε αυτό μπορεί στην πορεία να βρει αρωγό και τον Φώτη Κουβέλη, ο οποίος χρησιμοποεί παρόμοια ρητορική.

Το πρόβλημα για τον Γ. Παπανδρέου είναι ότι, ενώ έχει σαφή πολιτική πρόταση για τη χώρα και την παράταξη, παραμένει ακόμη αμφίσημος για το δικό του ρόλο στο νέο πολιτικό σκηνικό.

Η αποδόμηση και τα «καρφιά» στον Γιώργο

Δηκτικός έναντι του Γ. Παπανδρέου, όχι όμως εκρηκτικός, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ επιχείρησε στην ομιλία του την Τετάρτη να αποδομήσει όλη την κυβερνητική θητεία του πρώην πρωθυπουργού και να απαντήσει σκληρά στην παπανδρεϊκή πλευρά για τις αποδοκιμασίες της Δευτέρας. Για «ευτέλεια συμπεριφορών που δεν έχουν καμία σχέση με τη δημοκρατία και το πολιτικό ήθος και προσβάλλουν την παράταξη» έκανε λόγο και εξέφρασε με ειρωνικό τρόπο τη λύπη του για την απουσία του Γιώργου από την επίσημη εκδήλωση, λέγοντας ότι «προγραμματισμένο σεμινάριο της RSB δεν του επέτρεψε να βρίσκεται και σωματικά μαζί μας». Κατηγόρησε εμμέσως πλην σαφώς παπανδρεϊκά στελέχη ότι δεν ψηφίζουν ΠΑΣΟΚ, χρεώνοντάς τους την ήττα στις ευρωεκλογές. Εγκάλεσε τον πρώην πρόεδρο για ιδιοκτησιακή αντίληψη στο ΠΑΣΟΚ, ενώ μίλησε για φασιστικό κλίμα το 2007, κατά την εκλογή προέδρου του κόμματος, παρόμοιο με αυτό που συνάντησε τη Δευτέρα στα εγκαίνια, όπως είπε σε στενούς συνεργάτες του. Έκανε δύο αποκαλύψεις που θα συζητηθούν, λέγοντας ότι ο ίδιος το 2009 απέτρεψε το «φλερτ» με το ΔΝΤ και ότι ο Γιώργος Παπανδρέου έφερε την κυβέρνηση Παπαδήμου που, όπως είπε, δεν ήταν προϊόν συνωμοσιολογίας. Επέμεινε στη θέση του για την αναγκαιότητα προσφυγής νωρίτερα στο λαό, επισημαίνοντας ότι «θα μπορούσαμε να πάμε σε εκλογές το Νοέμβριο του 2011. Δεν κάναμε αυτή την επιλογή. Πήγαμε στις εκλογές του 2012 που τις επέβαλλε η ΝΔ». Το φαρμακερό του βέλος για τον πρώην πρωθυπουργό το κράτησε για το τέλος υπογραμμίζοντας: «Σε πείσμα όλων εκείνων που χτυπούν το ΠΑΣΟΚ, η Δημοκρατική Παράταξη είναι εδώ και σηκώνει ψηλά τη σημαία του μέλλοντος του τόπου», εμμένοντας στη μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ σε Δημοκρατική Παράταξη.

Η πρόταση και οι αιχμές για συμφέροντα

Με το σύνθημα «Γιώργο, γερά, να πέσει η Δεξιά» έγινε δεκτός ο Γιώργος Παπανδρέου στην εκδήλωση της Δευτέρας, μόνο που πυροδότησε το κλίμα στο ΠΑΣΟΚ και αποτέλεσε την αφορμή για την έναρξη της αντιπαράθεσης. Ο πρώην πρωθυπουργός άνοιξε τα χαρτιά του, μιλώντας για μια νέα αρχή… «Εκφράζει το αίτημα και την ελπίδα για ένα καινούριο ξεκίνημα… Μια αναγέννηση του Κινήματός μας». Σε ό,τι αφορά το δικό του ρόλο, είπε: «Θα προσπαθήσω να υπηρετήσω αυτή την απαίτηση, όσο πιο σωστά μπορώ, όσο πιο απλά, όσο πιο ενωτικά, έχοντας συνείδηση της ιστορίας, της πορείας, της ευθύνης που μου αναλογεί». Επιχείρησε να δώσει απάντηση στο κλίμα ηττοπάθειας και απαξίωσης του ΠΑΣΟΚ, υπογραμμίζοντας ότι ιστορικά το Κίνημα δικαιώθηκε, ενώ μίλησε και για τη δικαίωση της πολιτικής της κυβέρνησής του, επιρρίπτοντας τις ευθύνες της κρίσης στη Νέα Δημοκρατία. Ο κ. Παπανδρέου διαφοροποιήθηκε σαφώς από την πρόταση Βενιζέλου, βάζοντας την επιστροφή στην ομαλότητα-κανονικότητα απέναντι στην ανάγκη μετάβασης στη μεταπελατειακή Ελλάδα, και έδωσε το στίγμα των προθέσεών του για το συνέδριο της Δημοκρατικής Παράταξης, κάνοντας λόγο για οβιδιακές μεταμορφώσεις. Επέκρινε διευθετήσεις συμφερόντων λέγοντας: «Παρακολούθησα στενά, αν και δεν ήμουν μέλος των πρώτων θερινών τμημάτων της Βουλής, ευεργετικές ρυθμίσεις για τραπεζικούς και μιντιακούς ομίλους. Όπως και ρυθμίσεις για δάση, αιγιαλούς και χωροταξικούς σχεδιασμούς, ρυθμίσεις ευκολίας, όχι αξιοποίησης του δημόσιου πλούτου». Κατέθεσε μια εναλλακτική κυβερνητική πρόταση, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα να υπάρξει «μια προοδευτική πρόταση διακυβέρνησης που θα συσπειρώνει γύρω της, με πολιτικούς και όχι άλλους όρους, όλες τις προοδευτικές, δημοκρατικές, σοσιαλιστικές και αριστερές δυνάμεις».