Οι εν δυνάμει… αντάρτες του ΣΥΡΙΖΑ – Ποιοι απειλούν να καταψηφίσουν τη συμφωνία

Καθώς η κυβέρνηση δηλώνει ότι το κείμενο της συμφωνίας έχει αρχίσει να γράφεται, ενώ οι εκπρόσωποι των δανειστών αντιτείνουν ότι υπάρχει ακόμη απόσταση, όλα προμηνύουν ότι οι διαπραγματεύσεις θα καταλήξουν σε μια επώδυνη συμφωνία, που θα συναντήσει δυσκολία να περάσει από τα κομματικά όργανα και την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ.

Τόσο από την ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος όσο και από άλλα κέντρα που παρακολουθούν τις εξελίξεις προσπαθούν να υπολογίσουν εάν και πόσες θα είναι οι διαρροές στην επικείμενη ψηφοφορία στη Βουλή, κάτι όμως που δεν είναι εύκολο, γιατί αφενός οι γραμμές μεταξύ των διαφορετικών τάσεων δεν είναι συμπαγείς και αφετέρου διότι υπάρχουν 87 νεοεκλεγέντες βουλευτές που προστέθηκαν στους 61 παλαιούς και είναι δύσκολο να «χαρτογραφηθούν».
Ο κίνδυνος των διαρροών εντοπίζεται κυρίως στην Αριστερή Πλατφόρμα του κ. Παναγιώτη Λαφαζάνη, στις δύο αριστερές τάσεις, τη ΔΕΑ του κ. Αντώνη Νταβανέλου και την ΚΟΕ του
κ. Ρούντι Ρινάλντι, και στους βουλευτές που δεν είναι σε κάποια από αυτές τις τάσεις, αλλά λειτουργούν υπό την ευρύτερη ομπρέλα του «κόκκινου δικτύου».

Οι «αριστεροί»

Στην Αριστερή Πλατφόρμα ανήκουν έξι υπουργοί: οι Π. Λαφαζάνης, Δημήτρης Στρατούλης, Νάντια Βαλαβάνη, Κώστας Ησυχος, Νίκος Χουντής και Βαγγέλης Αποστόλου. Θεωρείται δύσκολο οι υπουργοί -που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μετέχουν ή παρακολουθούν τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης- να καταψηφίσουν τη συμφωνία. Πιο πιθανό μοιάζει οι κύριοι Λαφαζάνης και Στρατούλης να παραιτηθούν από υπουργοί στον βαθμό που θα κρίνουν ότι δεν θα μπορούν την επόμενη ημέρα ο μεν πρώτος να εφαρμόσει την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων και ο δεύτερος να υλοποιήσει τις διαφαινόμενες αλλαγές στο Ασφαλιστικό. Η κυρία Βαλαβάνη πάντως έχει πάρει αποστάσεις το τελευταίο διάστημα από την τάση, καθώς θεωρείται «η ευχάριστη έκπληξη του οικονομικού επιτελείου» με τις λύσεις που δίνει στα ανοιχτά θέματα, παρά τη ναρκοθέτηση των προσπαθειών της από τον κ. Γιάνη Βαρουφάκη με τις συνεχείς άστοχες δηλώσεις του.

Παρομοίως κοντά στην Αριστερή Πλατφόρμα είναι και ο αναπληρωτής υπουργός Παι­δείας Τάσος Κουράκης, ο οποίος δεν έχει και τις καλύτερες σχέσεις με τον προϊστάμενό του υπουργό Αριστείδη Μπαλτά. Εκτός από τους επτά υπουργούς της Αριστερής Πλατφόρμας, ιδιαίτερη θέση στην κομματική πυραμίδα έχει ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος Θανάσης Πετράκος, ο οποίος όμως επανειλημμένως έχει κάνει σκληρές δηλώσεις κατά των δανειστών και εναντίον μιας συμφωνίας που θα παραβιάζει τις κόκκινες γραμμές. Στην Αριστερή Πλατφόρμα όμως συμπεριλαμβάνονται και αρκετοί βουλευτές με διαφορετικό βαθμό ταύτισης. Καταρχάς ο κ. Στάθης Λεουτσάκος -που εκτελεί και χρέη «υπασπιστή» των δύο κορυφαίων υπουργών- είναι από τους πιο σκληρούς, καθώς έχει ταχθεί υπέρ της ρήξης αν δεν υπάρξει «έντιμη συμφωνία». Επίσης οι κύριοι Μιχάλης Κριτσωτάκης, Γιάννης Αμανατίδης, Δέσποινα Χαραλαμπίδου, Ηλίας Ιωαννίδης, Ευγενία Ουζουνίδου, Κώστας Δελημήτρος, Ζήσης Ζάννας, Λίτσα Αμανατίδου, Εύη Καρακώστα, Νατάσα Γκαρά και Αγλαΐα Κυρίτση.
Διακριτή περίπτωση είναι ο κ. Κώστας Λαπαβίτσας, πολύ κοντά στον κ. Λαφαζάνη, που όπως λένε οι επικριτές του «έχει κάνει επιστημονική και πολιτική καριέρα ως θεωρητικός της επιστροφής στη δραχμή». Το αν θα φτάσει να καταψηφίσει δεν είναι βέβαιο, αφού έχει κρατήσει ανοιχτή την υπαναχώρηση, λέγοντας ότι «αν η έξοδος δεν γίνει με κάποιους όρους, τότε μπορεί να είναι καταστροφή».

Επειτα υπάρχουν οι βουλευτές των πιο σκληρών αριστερών τάσεων. Η κυρία Ευαγγελία Καρακώστα εντάσσεται στους «Ενεργούς Πολίτες» του κ. Μανώλη Γλέζου, ο οποίος επανειλημμένως έχει ταχθεί ενάντια στην «υποχωρητική στάση της ηγεσίας». Ακόμη πιο αριστερά και με περισσότερες ενστάσεις είναι οι βουλευτές που ανήκουν στη ΔΕΑ και στην ΚΟΑ. Στη ΔΕΑ συμπεριλαμβάνονται οι κυρίες Ελένη Ψαρρέα και Ιωάννα Γαϊτάνη, στην ΚΟΑ ανήκουν οι κύριοι Δημήτρης Κοδέλας, Βασίλης Χατζηλάμπρου Βασίλης Κυριακάκης και οι κυρίες Ελένη Σωτηρίου και Μαρία Τριανταφύλλου.

Πολλά θα εξαρτηθούν και από τη συμπεριφορά και τους χειρισμούς της ηγεσίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την προεδρική εκλογή διαφοροποιήθηκε μόνο η κυρία Γαϊτάνη της ΔΕΑ κατόπιν συμφωνίας. Αρχικά ήθελαν να καταψηφίσουν και οι βουλευτές της ΚΟΑ του κ. Ρινάλντι, αλλά τελικώς ακολούθησαν την κομματική γραμμή όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας τους διεμήνυσε ότι εφόσον καταψηφίσουν θα διαγραφούν. Ο κ. Ρινάλντι είχε προσεγγίσει τον κ. Τσίπρα και εντασσόταν μέχρι τις εκλογές, παρά το κομμουνιστικό του στίγμα, στην προεδρική πλειοψηφία. Το τελευταίο διάστημα όμως κινείται προς τα αριστερά, αν και δεν εντάσσεται στην Αριστερή Πλατφόρμα.

Οι απρόβλεπτοι

Φωνές διαμαρτυρίας όμως ακούγονται και μέσα στις άλλες τάσεις. Βουλευτές όπως ο κ. Βαγγέλης Διαμαντόπουλος ή ο κ. Νίκος Μανιός, ο οποίος είναι και στην κίνηση των «53», έχουν πάρει θέσεις ενάντια στην «πάση θυσία συμφωνία», όπως και η κοινοβουλευτική εκπρόσωπος Ολγα Γεροβασίλη, η οποία διατηρεί επαφή και με τις αριστερές τάσεις. Από τους πασοκογενείς σκληρή στάση έναντι των δανειστών ζητά ο κ. Γιάννης Μιχελογιαννάκης, ενώ στις sui generis περιπτώσεις συγκαταλέγεται η κυρία Ραχήλ Μακρή που έχει δηλώσει ότι δεν μπορεί να ψηφίσει οποιαδήποτε συμφωνία και η οποία έχει καλή επικοινωνία με την πρόεδρο της Βουλής.

Στους απρόβλεπτους εντάσσονται ο κ. Στάθης Παναγούλης αλλά και η κυρία Αννα Βαγενά. Κριτική το τελευταίο διάστημα όμως ασκεί και ο κ. Αλέξης Μητρόπουλος, αν και λέγεται ότι περισσότερο διαπραγματεύεται την επόμενη θέση του στην κυβέρνηση κατά τον ανασχηματισμό προκειμένου να φύγει από την επιστασία της κυρίας Ζωής Κωνσταντοπούλου παρά είναι επίφοβος να καταψηφίσει ενδεχόμενη συμφωνία. Η τελευταία, παρότι έχει ασκήσει κριτική εντός των οργάνων και έχει πάρει αποστάσεις από την ηγεσία στο θέμα της διαπραγμάτευσης, δύσκολα θα καταψήφιζε, αν και ορισμένοι λένε ότι δεν πρέπει να αποκλείεται το «παρών». Το ίδιο ισχύει και για τον υπουργό Οικονομικών, ο οποίος πρόσφατα δήλωσε ότι δεν θα υπογράψει συμφωνία που θα διαιωνίζει το αδιέξοδο των τελευταίων πέντε χρόνων. Πάντως αυτό δεν θα είναι πρόβλημα, αφού η συμφωνία με τους εκπροσώπους των θεσμών θα έχει την υπογραφή του κ. Τσίπρα.

Οι «δεξιοί»

Τα πράγματα σε κάθε περίπτωση δεν είναι ευθύγραμμα, ενώ δεν μπορεί να αποκλείσει κανείς εκπλήξεις και από βουλευτές που εντάσσονται στην προεδρική πλειοψηφία, η οποία επίσης δεν είναι ενιαία. Το ερώτημα δεν περιορίζεται μόνο στο αν θα καταψηφίσουν, αλλά εάν και σε ποιον βαθμό θα πιέσουν την ηγεσία να μη δεχτεί μια «κακή» συμφωνία. Ενδεικτικό είναι ότι στη Συνδιάσκεψη της Α’ Αθήνας, που είναι η μεγαλύτερη οργάνωση του ΣΥΡΙΖΑ, προ μερικών εβδομάδων η προεδρική πλειοψηφία εμφανίστηκε τριχοτομημένη, με την Ενωτική Κίνηση -που προέκυψε από την Αριστερή Ενότητα-, την Πλατφόρμα 2010, και την Κίνηση των 53. Υπέρ της συμφωνίας είναι οι υπουργοί της προεδρικής πλειοψηφίας: Γιάννης Δραγασάκης, Νίκος Βούτσης, Γαβριήλ Σακελλαρίδης, Παναγιώτης Κουρουμπλής, Ευκλείδης Τσακαλώτος -που είναι και ο επικεφαλής των «53»-, Θεανώ Φωτίου, Θοδωρής Δρίτσας, Ανδρέας Ξανθός, Νίκος Παππάς, Σταύρος Κοντονής. Στην προεδρική πλειοψηφία ανήκουν και ο γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Χρήστος Μαντάς, όπως και ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος Νίκος Φίλης, ο οποίος είναι και στην ηγετική ομάδα του Μαξίμου. Στο «δεξί» άκρο με θέση «πάση θυσία στο ευρώ» είναι η Πλατφόρμα 2010 του κ. Δημήτρη Παπαδημούλη, ο οποίος  έχει διαφωνήσει με το έτερο κορυφαίο στέλεχος, την κυρία Ρένα Δούρου. Η τάση εκπροσωπείται στο προεδρείο της Βουλής από τον κ. Γιάννη Μπαλάφα. Ο κ. Παπαδημούλης δεν είναι βουλευτής, ωστόσο θα διαδραματίσει ρόλο εφόσον κληθούν να τοποθετηθούν η Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματος και η Κεντρική Επιτροπή.

Στην ίδια τάση ανήκουν και οι βουλευτές Πάνος Σκουρολιάκος και Σία Αναγνωστοπούλου. Στην Ενωτική Κίνηση, που σε κομματικό επίπεδο την εκφράζει ο κ. Γιάννης Μπουρνούς και ο πατέρας του υπουργού Επικρατείας Στέλιος Παππάς, εντάσσονται οι κύριοι Κώστας Μπάρκας και Μάριος Κάτσης. Η πιο πολυπληθής είναι η Κίνηση των 53, στην οποία ανήκουν οι κυρίες Αννέτα Καββαδία, Ελένη Σταματάκη, Ηρώ Διώτη, Δανάη Τζήκα και Βασιλική Κατριβάνου. Η κίνηση των «53» εξέλεξε τον νέο γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής Τάσο Κορωνάκη, ενώ στην ίδια τάση ανήκει και η εκπρόσωπος του κόμματος Ράνια Σβίγγου. Αν και στις συνεδριάσεις της ακούγονται φωνές υπέρ της σκληρής στάσης έναντι των δανειστών, είναι σαφές ότι δύσκολα θα υπάρξουν διαρροές. Προβληματισμένη όμως είναι και η σιωπηρή πλειοψηφία που δεν καταγράφεται σε κάποια τάση, δεξιά ή αριστερή, αλλά παρακολουθεί την πορεία της κυβέρνησης με κριτική διάθεση, αν και οι περισσότεροι δύσκολα θα ασκήσουν πίεση σε διαφορετική κατεύθυνση από τον πρωθυπουργό. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι κύριοι Γιώργος Βαρεμένος, Σταύρος Αραχωβίτης Σάκης Παπαδόπουλος, Δημήτρης Σεβαστάκης, Θεοδώρα Τζάκρη, Βούλα Τεκτονίδου, Αλέκος Τριανταφυλλίδης και Κώστας Δερμιτζάκης.

Τα σενάρια εκλογών

Τα πράγματα βέβαια μόνο ευθύγραμμα δεν είναι και η όποια πρόβλεψη θα είναι παρακινδυνευμένη. Πολλά θα εξαρτηθούν από το περιεχόμενο της συμφωνίας και από τις υποχωρήσεις στις οποίες θα αναγκαστεί η ηγεσία του κόμματος. Στην πραγματικότητα εκτός από την Πλατφόρμα 2010 του κ. Παπαδημούλη και ορισμένους ανένταχτους, οι περισσότεροι έχουν ιδεολογικό πρόβλημα αφού διαφωνούν με τη θέση «πάση θυσία στο ευρώ». Το ενδεχόμενο να δουν το κόμμα τους να μεταλλάσσεται σε Σοσιαλδημοκρατία ή Κεντροαριστερά εφαρμόζοντας μία πολιτική με νεοφιλελεύθερες παραμέτρους -όπως ήδη τους καταλογίζουν άλλες δυνάμεις του ευρύτερου αριστερού χώρου- δεν τους ενθουσιάζει.

Από την άλλη, όμως, οι περισσότεροι εξ αυτών συμμερίζονται το επιχείρημα ότι ακόμη και μία κακή συμφωνία είναι προτιμότερο να εφαρμοστεί από μία κυβέρνηση της Αριστεράς παρά να επανέλθει το αποτυχημένο πολιτικό κατεστημένο που οδήγησε τη χώρα στην καταστροφή. Επιπλέον, ότι υπάρχουν και άλλοι τομείς -στο πεδίο της Δικαιοσύνης, των δικαιωμάτων, του κοινωνικού κράτους-, όπου παρά την οικονομική στενότητα υπάρχει περιθώριο για άσκηση πολιτικής προς όφελος της κοινωνίας. Σε καμία περίπτωση δεν θέλουν έστω και εμμέσως να συμβάλλουν στη σύντομη αριστερή παρένθεση. Το να πιέσουν και να επιλέξουν τη ρήξη εάν η ηγεσία προκρίνει συμβιβασμό για τους περισσότερους από αυτούς και όσους δεν ανήκουν στις αριστερές τάσεις δεν φαίνεται πιθανό.

Εάν οι διαφωνίες περιοριστούν σε μονοψήφιο αριθμό, το πλέον πιθανό είναι ότι ο κ. Τσίπρας θα προχωρήσει στην υπογραφή της συμφωνίας, αν και όλα τα σενάρια θα είναι ανοιχτά για το μέλλον, όταν θα αρχίσει η συμφωνία να εφαρμόζεται. Σε αυτή την περίπτωση το πιο πιθανό είναι να προχωρήσει και σε ανασχηματισμό, ώστε οι βουλευτές της αριστερής τάσης να αποτελέσουν μία δομημένη εσωτερική αντιπολίτευση. Αν οι διαρροές είναι σε διψήφιο αριθμό, οπότε θα τεθεί θέμα δεδηλωμένης, το πιο πιθανό είναι ότι ο πρωθυπουργός θα επιλέξει τις εκλογές. Το ερώτημα εδώ είναι αν θα πάει σε εκλογές πριν ή μετά την ψήφιση της συμφωνίας, αφού αυτή θα περάσει όσες κι αν είναι οι διαρροές με τις ψήφους των κομμάτων της μνημονιακής αντιπολίτευσης. Οι πληροφορίες στο υποθετικό αυτό σενάριο λένε ότι ο κ. Τσίπρας θα πάει σε εκλογές προβάλλοντας το διακύβευμα της συμφωνίας, παρότι οι πληροφορίες επίσης συμφωνούν ότι θα δεχτεί πιέσεις από τους εταίρους πρώτα να ψηφίσει τη συμφωνία και μετά να πάει σε εκλογές.