Οι βλαβερές συνέπειες του ρεφενέ exit poll

Του Γιάννη Παπουτσάνη

Η δημόσια συζήτηση μετά την οριστικοποίηση των αποτελεσμάτων του πρώτου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών επικεντρώθηκε, εκτός από τα αυτονόητα (“νικητές” και “ηττημένοι”, διλήμματα της επόμενης Κυριακής, άνοδος της “Χρυσής Αυγής” στο λεκανοπέδιο) στην αποτυχία του exit poll της κοινοπραξίας των εταιρειών δημοσκοπήσεων για λογαριασμό των τηλεοπτικών σταθμών.

Η αποτυχία εντοπίστηκε στις υποψηφιότητες του ΣΥΡΙΖΑ για την περιφέρεια Αττικής και τον Δήμο Αθηναίων, δηλαδή στην υπερεκτίμηση των ποσοστών της Ρένας Δούρου και του Γαβριήλ Σακελαρίδη.

Στη ΝΕΡΙΤ ο Κ. Παναγόπουλος (Alko) λίγο πριν κλείσει η εκλογική εκπομπή του σταθμού ξεκαθάρισε ότι επρόκειτο για λάθος και σημείωσε ότι οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτό πρέπει να ερευνηθούν, να εντοπισθούν και να διορθωθούν. Την επομένη, ως εκπρόσωπος της κοινοπραξίας, ο καθηγητής Ηλίας Νικολακόπουλος, σε τηλεοπτική του εμφάνιση (κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Mega) αναφέρθηκε στους λόγους για τους οποίους η μέτρηση αυτή η οποία διενεργείται, ως γνωστόν, στην έξοδο επιλεγμένων εκλογικών τμημάτων, έπεσε έξω. Οσο κι αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανεις με την ανάλυση Νικολακόπουλου αλλά και ανάλογες επισημάνσεις που το ίδιο βράδυ έκαναν στην εκπομπή “Ανατροπή” οι Κ. Παναγόπουλος και Η. Θεοδωρικάκος (GPO), η ορθότητά τους θα αποδειχθεί την επόμενη Κυριακή.

Είναι, ωστόσο, οι λόγοι που αναφέρθηκαν οι μοναδικοί ή, έστω, οι κύριοι για τους οποίους αυτός ο τρόπος μέτρησης (εκτίμησης – για να είμαστε ακριβείς) του εκλογικού αποτελέσματος κινδυνεύει να απαξιωθεί;

Πιστεύω πως όχι. Οσο κι αν έχουν δίκιο στις παρατηρήσεις τους, όσο κι αν, οι δημοσκόποι, επιτύχουν στις παρεμβάσεις τους, ο σημαντικότερος λόγος βρίσκεται στην απουσία ανταγωνισμού. Εντοπίζεται στο γεγονός ότι, εάν δε κάνω λάθος, από το 2009, μια κοινοπραξία, ένας συνεταιρισμός, δηλαδή, ο οποίος συστήνεται ad hoc, αναλαμβάνει να διενεργήσει ένα και μοναδικό exit poll.

Ολες οι εταιρίες (όσες και οι τηλεοπτικοί σταθμοί) συνασπίζονται σε μία. Οι χθεσινοί ανταγωνιστές γίνονται, για δώδεκα ώρες, συνεργάτες ώστε να διεκπεραιώσουν ένα έργο. Συνέπεια του γεγονότος αυτού είναι η διενέργεια μίας μέτρησης και η διατύπωση μίας εκτίμησης, η οποία, όπως όλα δείχνουν, δεν λαμβάνει υπόψη της ούτε κάν δημοσκοπήσεις που ολοκληρώθηκαν το βράδυ της Παρασκευής. Σημειώνεται ότι τουλάχιστον δύο εξ αυτών προσήγγισαν το τελικό αποτέλεσμα ακριβέστερα από το exit poll!

Αυτή η “μονοπωλιακού” χαρακτήρα διαχείριση καταργεί τη δυνατότητα σύγκρισης. Λειτουργεί ισοπεδωτικά, “προς τα κάτω”, αφού δεν προσφέρει επαρκή κίνητρα ώστε κάποιος να είναι καλύτερος – δηλαδή ακριβέστερος. Η συλλογική ευθύνη μπορεί να μην διασφαλίζει τον έπαινο αλλά, αδιαμφισβήτητα, απαλύνει την κριτική και διαχέει τον ψόγο. Δεν ευθύνεται πλέον η τάδε ή η δείνα εταιρεία. Ευθύνονται όλοι μαζί, δηλαδή κανένας.

Υπάρχει κάποιος “άξονας του κακού”; Κάποιο σατανικό σχέδιο εταιριών και δημοσκόπων που υπαγόρευσε τον σχηματισμό της κοινοπραξίας; Δυστυχώς για τους συνωμοσιολόγους, όχι. Η κρίση φταίει. Δηλαδή, η καταραμένη φτώχεια. Εδώ δεν μιλάμε για μερικές εκατοντάδες τηλεφωνικές συνεντεύξεις. Ούτε για κάλπη σε 1000 ή 1200 άτομα. Αυτός ο τύπος μέτρησης είναι εξαιρετικά δαπανηρός καθώς απαιτεί εκπαίδευση και κινητοποίηση εκατοντάδων ανθρώπων. Απαιτεί έξοδα μετακίνησης και διαμονής σε ολόκληρη την Ελλάδα, εάν μιλάμε για εθνικές ή ευρωπαϊκές εκλογές. Απαιτεί δεκάδες υποδοχείς, εξοπλισμό, ειδικούς επιστήμονες οι οποίοι, στην συντριπτική πλειοψηφία τους, συνιστούν εποχικό προσωπικό για τις περισσότερες άν όχι για όλες τις εταιρείες.

Τα exit polls είναι τηλεοπτικό προϊόν διάρκειας μίας, άντε μίας και μισής ώρας. Στην καλύτερη περίπτωση προσφέρει κύρος. Στη χειρότερη, στοιχίζει μια σκάφη λεφτά, χώρια που κινδυνεύεις κάθε στιγμή να σε ρίξει στα βράχια. Την περίοδο, λοιπόν, των ισχνών αγελάδων, τι επιχειρείται; Να σωθούν τα προσχήματα. Και πώς επιτυγχάνεται αυτό; Με το ρεφενέ. Οπως, όμως, όλοι θυμόμαστε, με το ρεφενέ δεν κάνεις το καλύτερο πάρτυ.

Τι πρέπει, λοιπόν, να γίνει; Φοβάμαι ότι, εκτός από μερεμέτια, που θα αφορούν στον αριθμό και την κατανομή των τμημάτων, άντε και τον περιορισμό των ενθουσιωδών οπαδών ή την στάθμιση των αποτελεσμάτων, ελάχιστα μπορούν να γίνουν. Αντί, λοιπόν, το υπουργείο Εσωτερικών να απευθύνει επιστολές και εγκυκλίους ίσως να πρέπει να καθίσει κάτω με τις εταιρείες και να αναζητήσουν άλλες λύσεις.

Ηδη, στην Ευρώπη γίνονται βήματα που επικεντρώνονται στην άμεση εκτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος, βάσει πραγματικών δεδομένων, μόλις κλείσουν οι κάλπες ή ελάχιστο χρόνο μετά. Θα είναι χρήσιμο η κομματική καχυποψία και τα εύκολα αναθέματα (όπως αυτά που τις τελευταίες ημέρες παρακολουθούμε από όσους μπερδεύουν τις δημοσκοπήσεις με τα exit polls) να μην εμποδίσουν τον προβληματισμό αυτό και στην Ελλάδα.

Υ.Γ. Ως ελάχιστο επιχείρημα υπέρ της άποψης που ανέπτυξα είναι το γεγονός ότι το 2000, exit poll της Metron Analysis για λογαρισμό της τηλεόρασης του ΑΝΤ1, εκτίμησε με ακρίβεια το ποσοστό της επανεκλογής Σημίτη, όταν άλλα, την ίδια ώρα, προέβλεπαν ισοπαλία ή επικράτηση Καραμανλή.

Αναδημοσίευση από 7imeres.gr