Κορυφώνεται η αγωνία για τα “μυστικά” του τάφου της Αμφίπολης – Ποιος είναι ο οδηγός του άρματος στο ψηφιδωτό; – Διεθνή ΜΜΕ διερωτώνται: «Εδώ είναι ο Μέγας Αλέξανδρος;» – Μενδώνη: Το ψηφιδωτό μάς συνδέει με τη δυναστεία του Φιλίππου
Τον γύρο του κόσμου κάνουν οι νέες αποκαλύψεις στην Αμφίπολη. Την ώρα που το μυστήριο γύρω από το ποιος έχει ταφεί στο μνημείο παραμένει, ΜΜΕ από όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη φιλοξενούν εκτενή ρεπορτάζ για τις εξελίξεις σχετικά με την αρχαιολογική σκαπάνη στον τύμβο Καστά και το εντυπωσιακό ψηφιδωτό δάπεδο, που καλύπτει όλη την επιφάνεια του δεύτερου χώρου του ταφικού μνημείου.
Το ψηφιδωτό αποκαλύφθηκε κατά την αφαίρεση μέρους της επίχωσης και βρέθηκε πίσω από τις δύο Καρυάτιδες. Είναι κατασκευασμένο από μικρά βότσαλα, λευκού, μαύρου, γκριζωπού, μπλε, κόκκινου και κίτρινου χρώματος.
Εν τω μεταξύ, το νέο εκπληκτικό εύρημα από τα ενδότερα του Τύμβου Καστά, γεννά ακόμη περισσότερες απορίες για τον ένοικο του τάφου αυτού:
Ποιος είναι ο δαφνοστεφής και γενειοφόρος αρματηλάτης του μωσαϊκού;
Είναι θεός ή θνητός;
Η παράσταση συμβολίζει ή απεικονίζει;
Πάνω στο άρμα είναι, άραγε, ο νεκρός στον οποίον έχει αφιερωθεί ο τάφος της Αμφίπολης;
Το στόμα του είναι, όντως ανοιχτό, σαν να βγάζει πολεμική ιαχή ενώ υποτίθεται ότι κατέρχεται στον Άδη;
Είναι πτηνό αυτό που διακρίνεται αχνά στον αριστερό του ώμο ή μια οπτική απάτη;
Κι επίσης: Πώς ερμηνεύεται η έκφραση στο πρόσωπο του ψυχοπομπού Ερμή;
Πού κοιτάζει και γιατί τα χαρακτηριστικά του παραπέμπουν μάλλον σε έφηβο, παρά σε ενήλικο άνδρα;
Φυσικά, οποιαδήποτε ερμηνεία αποπειράται να διακρίνει εξ όνυχος τον λέοντα, εφόσον το μωσαϊκό δεν έχει αποκαλυφθεί πλήρως κατά πλάτος. Επιπλέον λείπει ένα ευμέγεθες κυκλικό κομμάτι από το κέντρο της σύνθεσης, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την αποκωδικοποίηση της εικόνας.
Σε ό,τι αφορά στη γεωμετρική διακόσμηση που πλαισιώνει την ψηφιδωτή παράσταση, η χρήση των επάλληλων και αλληλοδιαπλεκόμενων μαιάνδρων, αποδεικνύει ότι το συγκεκριμένο μοτίβο ήταν δημοφιλές στην αρχαία Μακεδονία. Σχεδόν πανομοιότυπα σχήματα υπάρχουν στην Πέλλα, σε δάπεδο του εκεί ανακτόρου.
Δημοφιλές επιτάφιο θέμα ήταν όμως και η Αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Ο άμεσος συνειρμός (ταφικό μνημείο-άρμα-Ερμής κ.ο.κ) συνδέει το τελευταίο εύρημα της Αμφίπολης με την ζωγραφική παράσταση της Αρπαγής στη Μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας. Και, θα μπορούσε κάποιος κάλλιστα να περιμένει ότι, μόλις αποκαλυφθεί πλήρως, το μωσαϊκό της Αμφίπολης θα είναι άλλη μια αποτύπωση του δράματος της Περσεφόνης, ακριβώς επειδή ήταν κοινός τόπος για τα ταφικά έθιμα.
Παρόλ’ αυτά, η στάση που έχει το σώμα του αρματηλάτη μοιάζει τουλάχιστον παράδοξη για άρπαγα. Διότι, ο γενειοφόρος απεικονίζεται με προτεταμένο το αριστερό του χέρι, σαν να ήθελε να κρύψει την απαχθείσα κόρη και όχι να την επιδείξει στον θεατή του έργου. Εάν λοιπόν πρόκειται πραγματικά για την Αρπαγή της Περσεφόνης, ο καλλιτέχνης θα πρέπει να ακολούθησε μια εντελώς ανορθόδοξη σκηνοθεσία. Γι’ αυτό η αδημονία και η περιέργεια εντείνονται, εν αναμονή της ολοκληρωμένης εικόνας του μωσαϊκού.
Όμως, ακόμη και η ίδια η μορφή του γενειοφόρου ανδρός προβληματίζει, καθώς φαίνεται να ορμά προς τον Κάτω Κόσμο με άγριες, πολεμικές διαθέσεις, ενώ είναι δαφνοστεφανωμένος, δηλαδή, τιμημένος ήδη σε μάχη. Το δάφνινο στεφάνι δεν ταιριάζει στον καταχθόνιο και μονόχνωτο Πλούτωνα. Ταιριάζει στον Απόλλωνα, όπως ταιριάζει, ακόμη περισσότερο, στον βασιλιά των αρχαιοελληνικών θεών, τον Δία. Αλλά σε τι είδους αγώνα νίκησε ο αρματηλάτης; Σε πολεμικό ή ποιητικό; Ποιο ήταν το ανδραγάθημα που τον κατέστησε άξιο να στεφθεί με δάφνες;
Όποιον και εάν απεικονίζει, η μορφή του αρματηλάτη, θεό ή άνθρωπο, παραπέμπει σε πολεμιστή. Θα ήταν εξαιρετικά παρακινδυνευμένο να εικάσουμε ότι στο μωσαϊκό βλέπουμε τον νεκρό που ενταφιάστηκε στον Τύμβο Καστά. Εάν όμως έπρεπε να μαντέψει κάποιος την ιδιότητα του δαφνοστεφανωμένου γενειοφόρου, μάλλον θα έτεινε προς αυτήν του στρατιωτικού.
Ίσως να πρόκειται για οπτική ψευδαίσθηση, αλλά στον αριστερό ώμο του αρματηλάτη διακρίνεται το σχήμα ενός πτηνού -ή τουλάχιστον το κεφάλι και το ράμφος του. Επ’ αυτού δεν μπορεί κάποιος παρά να επιφυλάσσεται, καθώς, πριν ερμηνευτεί ως σύμβολο, θα πρέπει προηγουμένως να εξακριβωθεί η ύπαρξή του.
Η μορφή επάνω στο άρμα είναι οπωσδήποτε ώριμου άνδρα, γενειοφόρου και μεγαλόσωμου. Σε πλήρη αντίστιξη, ο ψυχοπομπός Ερμής μοιάζει με αμούστακο έφηβο -και μάλιστα θυμίζει την εξιδανικευμένη αναγεννησιακή τέχνη που θα ακολουθούσε πολλούς αιώνες αργότερα. Η απόδοση του Ερμή είναι αξιοθαύμαστη σε κάθε της λεπτομέρεια, καθώς ο θεός φαίνεται, όχι μόνο να τρέχει για να εκπληρώσει την αποστολή του (να οδηγήσει την ψυχή του νεκρού στον Άδη), αλλά να ίπταται δίπλα στα λευκά άλογα που καλπάζουν.
Το παράξενο επάνω του είναι το βλέμμα: Καθώς τρέχει προς τα αριστερά της εικόνας, ο Ερμής στρέφει το κεφάλι του προς τον θεατή. Όμως, κοιτάζει κάπου ψηλά και πίσω, ενώ η έκφρασή του προσώπου του είναι ανεξιχνίαστη, σαν να ετοιμαζόταν να πει κάτι, να μιλήσει, πριν χαθεί οριστικά από το κάδρο μαζί το άρμα και τον οδηγό του.
Από τα στοιχεία που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα το ΥΠΠΟ δεν διευκρινίζεται πώς υποστυλώνεται ο θάλαμος πίσω από τις Καρυάτιδες, τώρα πλέον που αποχωματώθηκε ως το δάπεδο. Επίσης, στη φωτογραφία της ιωνικού ρυθμού θύρας, διακρίνεται ότι στην κάτω της πλευρά λείπει ένα τετράγωνο «δόντι» από τη μαρμάρινη δοκό, σαν να έχει κοπεί με τροχό -άγνωστο όμως για ποιο λόγο.
Τουλάχιστον όμως, στην ανοιχτή πλέον, θύρα του θαλάμου πίσω από τις Καρυάτιδες διακρίνεται το πέδιλο της σκαλωσιάς που υποστηρίζει την οροφή στον επόμενο χώρο. Το μνημείο, έστω και εάν έχει κατασκευαστεί από μέσα προς τα έξω, δείχνει ότι περιλαμβάνει όλο και πιο σύνθετα καλλιτεχνήματα καθώς η σύραγγα αναπτύσσεται προς τα ενδότερα. Οπότε, όσο εντυπωσιακό και εάν είναι το μωσαϊκό, δεν παύει να βρίσκεται στον προθάλαμο της καθαυτό αποκάλυψης.
Μενδώνη: Το ψηφιδωτό στην Αμφίπολη μας συνδέει με τη δυναστεία του Φιλίππου
Σε δηλώσεις που έκανε σήμερα η γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε λόγο για ένα μοναδικό έργο, το οποίο μας συνδέει με τη δυναστεία του Φιλίππου. Μιλώντας το πρωί στον τηλεοπτικό σταθμό AΝΤ1 η κυρία Μενδώνη είπε ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικό έργο τέχνης, «ένα εξαιρετικό μοναδικό πίνακα», ενώ μίλησε για κοινά χαρακτηριστικά που υπάρχουν με την περίπτωση της απεικόνισης της αρπαγής της Περσεφόνης στον τάφο του Φιλίππου και στην τοιχογραφία από το λεγόμενο τάφο της Περσεφόνης.
«Έχουμε τον Ερμή ψυχοπομπό, έχουμε το άρμα, έχουμε τα άλογα, έχουμε μια γενειοφόρο μορφή. Ας περιμένουμε την αποκάλυψη. Υπάρχουν -εάν θεωρήσουμε ότι εδώ έχουμε μια σκηνή μιας αρπαγή Περσεφόνης, όπως αυτό αναφέρεται από τον τάφο του Φιλίππου, βεβαίως μετά θα πρέπει να προχωρήσουμε σε μια σειρά συλλογισμών, ιστορικών», είπε και πρόσθεσε ότι η συγκεκριμένη παράσταση συνδέεται με την δυναστεία των Τημενιδών.
Όσον αφορά στον γενειοφόρο άνδρα και στο αν η αποκάλυψη του συνόλου της παράστασης του ψηφιδωτού θα δώσει απαντήσεις για εκείνον, η κυρία Μενδώνη είπε ότι υπάρχουν ακόμα αρκετά εκατοστά πίσω από την παράσταση, τα οποία δεν έχουν ανασκαφεί για ένα συγκεκριμένο λόγο.
Σύμφωνα με την γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού εκεί πατούν τα υποστυλώματα και για αυτό -όπως εξήγησε- θα πρέπει να γίνει ένα μικρό τεχνικό έργο, να μετακινηθούν και να μπορέσει η ανασκαφέας και η ομάδα της να προχωρήσουν στην ανασκαφή και αυτού του τμήματος που βρίσκεται δεξιά και αριστερά από την παράσταση, διευκρινίζοντας πως πρόκειται για δύο τμήματα.
Σύμφωνα με την κυρία Μενδώνη το ψηφιδωτό δίνει σημαντικές πληροφορίες, αφού αποτελεί μια σύνθεση με εξαιρετικά πρωτότυπα χαρακτηριστικά, ενώ όπως είπε, δεν είναι γνωστό, καθώς δεν υπάρχουν τέτοια ψηφιδωτά με παραστάσεις στους τάφους της εποχής αυτής στη Μακεδονία.
«Έχουμε ψηφιδωτά, όπως για παράδειγμα αυτό το οποίο βρήκαμε και εμείς στο συγκεκριμένο τάφο ανάμεσα στις σκάλες και στον πρώτο διαφραγματικό τοίχο. Ένα ψηφιδωτό με γεωμετρικό στην ουσία διάκοσμο, ρόμβους και τετράγωνα. Εδώ έχουμε μια παράσταση. Στους μακεδονικούς τάφους έχουμε πλέον συνηθίσει να έχουμε ζωγραφική, μεγάλη ζωγραφική», είπε και σημείωσε ότι στην εδώ έχουμε πλέον και για πρώτη φόρα μία παράσταση σε ψηφιδωτό και μάλιστα τέτοιου μεγέθους, είναι 15 τετραγωνικά.
Νέες εντυπωσιακές φωτογραφίες από την αρχαιολογική σκαπάνη στον τύμβο Καστά της αρχαίας Αμφίπολης βλέπουν το φως της δημοσιότητας.
Η νέα ανακάλυψη αφορά το μεγαλύτερο τμήμα του ψηφιδωτού δαπέδου που καλύπτει όλη την επιφάνεια του δεύτερου χώρου του ταφικού μνημείου και βρέθηκε πίσω από τις δύο Καρυάτιδες.
Το ψηφιδωτό αποκαλύφθηκε κατά την αφαίρεση μέρους της επίχωσης, που είναι σε εξέλιξη και σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, καλύπτει όλη την επιφάνεια του χώρου δηλαδή 4,5μ. πλάτος επί 3 μ. μήκος.
Το ψηφιδωτό είναι κατασκευασμένο από μικρά βότσαλα, λευκού, μαύρου, γκριζωπού, μπλέ, κόκκινου και κίτρινου χρώματος. Την κεντρική παράσταση περιβάλλει διακοσμητικό πλαίσιο, πλάτους 0,60μ.,το οποίο συντίθεται από διπλό μαίανδρο, τετράγωνα και τρέχουσα σπείρα. Το φόντο της παράστασης είναι σε αποχρώσεις γκρί-μπλέ.
Η κεντρική παράσταση απεικονίζει άρμα σε κίνηση, που σύρεται από δύο λευκά άλογα, το οποίο οδηγεί γενειοφόρος άνδρας, με στεφάνι δάφνης στο κεφάλι. Μπροστά από το άρμα απεικονίζεται ο θεός Ερμής ως ψυχοπομπός, ο οποίος φορά πέτασο, μανδύα, φτερωτά σανδάλια και κρατά κηρύκειο. Η σύνθεση έχει κατεύθυνση από ανατολικά προς τα δυτικά.
Η παράσταση διακρίνεται για την εξαίρετη τέχνη στην απόδοση των λεπτομερειών των χαρακτηριστικών, τόσο των μορφών, όσο και των αλόγων, όπως και για την αρμονία των χρωμάτων. Η σύνθεση είναι σύγχρονη του ταφικού συγκροτήματος και χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ. Το ψηφιδωτό έχει υποστεί φθορά στο κέντρο, σε σχήμα κύκλου, διαμέτρου 0,80μ. Ωστόσο, πολλά μέρη από το φθαρμένο τμήμα έχουν βρεθεί στην αμμώδη επίχωση. Τις επόμενες μέρες θα γίνει προσπάθεια συγκόλλησης και αποκατάστασής του, προκειμένου να συντεθεί, στο μέτρο του δυνατού, η συνολική εικόνα της παράστασης.
Αμέσως μετά από τον θαυμασμό και το δέος εμπρός σε άλλο ένα εκπληκτικό εύρημα από τα ενδότερα του Τύμβου Καστά, ακολουθούν οι απορίες: Ποιος είναι ο δαφνοστεφής και γενειοφόρος αρματηλάτης του μωσαϊκού; Είναι θεός ή θνητός; Η παράσταση συμβολίζει ή απεικονίζει; Πάνω στο άρμα είναι, άραγε, ο νεκρός στον οποίον έχει αφιερωθεί ο τάφος της Αμφίπολης; Το στόμα του είναι, όντως ανοιχτό, σαν να βγάζει πολεμική ιαχή ενώ υποτίθεται ότι κατέρχεται στον Άδη; Είναι πτηνό αυτό που διακρίνεται αχνά στον αριστερό του ώμο ή μια οπτική απάτη;
Κι επίσης: Πώς ερμηνεύεται η έκφραση στο πρόσωπο του ψυχοπομπού Ερμή; Πού κοιτάζει και γιατί τα χαρακτηριστικά του παραπέμπουν μάλλον σε έφηβο, παρά σε ενήλικο άνδρα;
Φυσικά, οποιαδήποτε ερμηνεία αποπειράται να διακρίνει εξ όνυχος τον λέοντα, εφόσον το μωσαϊκό δεν έχει αποκαλυφθεί πλήρως κατά πλάτος. Επιπλέον λείπει ένα ευμέγεθες κυκλικό κομμάτι από το κέντρο της σύνθεσης, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την αποκωδικοποίηση της εικόνας.
Το ψηφιδωτό δάπεδο, ανατολικά και δυτικά, δεν έχει αποκαλυφθεί στο σύνολό του, καθώς η ανασκαφή είναι ακόμη σε εξέλιξη στα τμήματα αυτά. Στα νότια του ψηφιδωτού δαπέδου και ανάμεσα στα βάθρα των Καρυατίδων αποκαλύφθηκε πώρινο κατώφλι, καλυμένο με λευκό κονίαμα. Στα βόρεια του δαπέδου αποκαλύφθηκε το μαρμάρινο κατώφλι της θύρας, που οδηγεί στον τρίτο χώρο, διακοσμημένο με ιωνικό κυμάτιο, στο κάτω μέρος του.
Επίσης, εντοπίστηκαν, ακριβώς κάτω από το θύρωμα, προς το εσωτερικό του τρίτου χώρου, δύο ακόμη τμήματα από τα μαρμάρινα θυρόφυλλα.
Το ψηφιδωτό δάπεδο, καλύπτει όλη την επιφάνεια του χώρου δηλαδή, 4,5μ. πλάτος επί 3 μ. μήκος
Ο γενειοφόρος άνδρας, με στεφάνι δάφνης στο κεφάλι. Είναι Θεός ή θνητός;
Το ψηφιδωτό έχει υποστεί φθορά στο κέντρο, σε σχήμα κύκλου, διαμέτρου 0,80μ -Aνατολικά και δυτικά, δεν έχει αποκαλυφθεί στο σύνολό του
Στα βόρεια του δαπέδου αποκαλύφθηκε το μαρμάρινο κατώφλι της θύρας, που οδηγεί στον τρίτο χώρο
Η διακόσμηση γύρω από το ψηφιδωτό
Πηγή: parapolitika.gr
Τα σχόλια είναι κλειστά.