Εξεταστική Μνημονίου: Το πρόβλημα του χρέους ήταν γνωστό και πριν το 2009

Στην εκτίμηση ότι η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε οριακή κατάσταση, πως η εικόνα της αγοράς είναι τραγική, επενδύσεις έχουν ανασταλεί και συμφωνίες έχουν παγώσει εξέφρασε ο κ. Κώστας Κόλλας, πρόεδρος Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος κατά τη συνεδρίαση της Εξεταστικής για την υπαγωγή της χώρας στο Μνημόνιο. Όπως τόνισε η εικόνα αυτή αποτυπώνεται με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο και στα δημόσια οικονομικά, «με την υστέρηση που παρατηρείται στα έσοδα και την κατακόρυφη πτώση στις δαπάνες, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη στάση πληρωμών του ελληνικού δημοσίου προς τους ιδιώτες».

«Δεν έχω απάντηση αν μπορούσε να αποφευχθεί το Μνημόνιο και το δεύτερο που ακολούθησε ήταν συνέχεια του πρώτου και για αυτό το λόγο για να αποφευχθεί είναι πολύ δύσκολο», εκτίμησε.  Ο κ. Κόλλιας ήταν υπεύθυνος για τις αποκρατικοποιήσεις για τον ΟΤΕ από την Deutche Telecom αλλά και την Ολυμπιακή, αναφέροντας ότι η μεν μία ήταν κερδοφόρος επιχείρηση ενώ η Ολυμπιακή επιβάρυνε το κράτος για πολλά χρόνια. «Μόνο ξεπούλημα δεν ήταν», απάντησε σε σχετική ερώτηση του κ. Γιώργου Αμυρά.

Για τα κόκκινα δάνεια εκτίμησε ότι πρέπει να λυθεί το ζήτημα, όχι για να «καθαρίσει» το σύστημα, αλλά και για να μπορούν και υγιείς επιχειρήσεις να επωφεληθούν. Για το ασφαλιστικό ζήτησε να δράσουμε.

Σε ερώτηση του κ. Αμυρά για το αν το πρόβλημα του χρέους ήταν γνωστό και πριν το 2009, υπογράμμισε ότι το πρόβλημα του χρέους ήταν από το 1988 και ανέφερε κατά την εισήγησή του συγκεκριμένα παραδείγματα, σύμφωνα με τα οποία πολλοί συμμετέχοντες (πρώην και νυν υπουργοί) γνώριζαν την κατάσταση. «Είναι προφανές ότι, όλα αυτά τα χρόνια, το πρόβλημα είναι γνωστό. Και το γνώριζαν άπαντες. Όλοι όσοι, δηλαδή, συμμετείχαν μετέπειτα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είτε στη διακυβέρνηση της χώρας, είτε σε κέντρα λήψης αποφάσεων. Και είχαν επιχειρηματολογήσει οι ίδιοι επ’ αυτού. Με συγκεκριμένες προτάσεις και λύσεις». δήλωσε ο κ. Κόλλιας κατά την εισήγησή του.

«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το ζητούμενο για να βγει η Ελλάδα από την κρίση χρέους είναι η ανάπτυξη», εκτίμησε ο κ. Κόλλιας και δήλωσε ότι «τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη της χώρας βασίστηκε στη δημόσια και ιδιωτική κατανάλωση, με τις συνέπειες που βιώνουμε σήμερα. Το μοντέλο αυτό είναι φανερό ότι απέτυχε, οπότε θα πρέπει να γίνει στροφή σε ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης με την αύξηση του μεριδίου των επενδύσεων και των εξαγωγών στο ΑΕΠ και αντίστοιχα την μείωση της ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης».

Ο κ. Κόλλιας ανέφερε το Επιστημονικό Διήμερο που διοργάνωσε το 1988 λέγοντας ότι τότε ο κ. Δραγασάκης, εξέφρασε την άποψη ότι το συσσωρευμένο χρέος έχει χρησιμοποιηθεί στη χώρα μας με τρόπο, που δεν έχει δημιουργήσει προϋποθέσεις αποπληρωμής του. Τόνισε ότι δεν έχει δημιουργηθεί ένας μηχανισμός ικανός να εξυπηρετεί αυτό το χρέος. Στην αυξανόμενη εξωτερική χρέωση είναι αναγκαία η ανασυγκρότηση της εσωτερικής οικονομίας, του δικού μας νοικοκυριού. Μια ελλειμματική χρηματοδότηση της οικονομίας που προσφεύγει σε εξωτερικές πηγές όχι για να ενισχύσει μια δυναμική ανάπτυξης αλλά για να καλύψει ελλείμματα, έχει σαν αποτέλεσμα τα χρέη να ξανασυσσωρευθούν. «Πιο επίκαιρα από ποτέ», σχολίασε ο κ. Κόλλιας.

Ο κ. Κόλλιας ανέφερε ότι το Οικονομικό Επιμελητήριο της Ελλάδας αναγνωρίζοντας τον προϋπολογισμό  του κράτους ως το ένα από τα  βασικά εργαλεία οικονομικής πολιτικής που καθορίζει την οικονομική πορεία της χώρας μας, συμμετείχε στο δημόσιο διάλογο με την κατάθεση απόψεων και προτάσεων επιστημονικά τεκμηριωμένων. «Όσο το χρέος είναι τόσο υψηλό σε σχέση με το ΑΕΠ και όσο οι τόκοι του απορροφούν τόσο υψηλό ποσοστό των δημοσίων εσόδων, τα περιθώρια αύξησης των δημοσίων δαπανών για λόγους αντικυκλικής πολιτικής, αλλά και μονιμότερα για τη βελτίωση του επιπέδου των δημόσιων και κοινωνικών υπηρεσιών, χωρίς τον κίνδυνο υπέρβασης των ορίων του Συμφώνου Σταθερότητας, περιορίζονται στο ελάχιστο» και πρόσθεσε ότι «η Ελλάδα θεωρείται, από τότε κιόλας, ως η χώρα με τις δυσμενέστερες προοπτικές για την μακροχρόνια εξέλιξη του δημόσιου χρέους, συγκριτικά με τις άλλες χώρες της ΕΕ. Εκ των συντακτών του κειμένου, ο κύριος Γιάννης Δραγασάκης, νυν αντιπρόεδρος της κυβέρνησης».

Για το 2010 ο κ. Κόλλιας υπογράμμισε ότι ήταν το έτος που έχουμε εισέρθει στην οικονομική κρίση και την ύφεση, ο Προϋπολογισμός της συγκεκριμένης χρονιάς κλήθηκε να λύσει τη δύσκολη εξίσωση ανάμεσα στο να στηρίξει την ανάπτυξη και την οικονομική δραστηριότητα, να μην αφήσει τους αδύναμους να υποστούν και πάλι τις βασικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης και στο να ξεκινήσει τη δημοσιονομική προσαρμογή. Όπως υποστήριξε, στον Απολογισμό του Κρατικού Προϋπολογισμού του έτους 2009 η επιστημονική ομάδα του ΟΕΕ επεσήμανε τις μεγάλες αποκλίσεις στο έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης και υποστήριξε ότι το Επιμελητήριο, ως επίσημος σύμβουλος της πολιτείας, θα μπορούσε να συμμετέχει με εκπροσώπους του στην «Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων» του Υπουργείου Οικονομικών και να παρακολουθεί την πιστή εφαρμογή του προϋπολογισμού, για λόγους που έχουν να κάνουν με την δημοσιονομική εξυγίανση αλλά και την αξιοπιστία της χώρας στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, με τη βοήθεια περιοδικών εκθέσεων και δεικτών στην μέτρηση της απόδοσης των δαπανών και της αξιολόγησης της χρηματοδότησής τους από τα κονδύλια των εσόδων.

Φυσικά ουδέποτε «χρησιμοποιηθήκαμε». Μάλιστα, τόνισε ότι στη σύνταξη των προτάσεων συμμετείχαν – μεταξύ άλλων – ο σημερινός αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Δημήτρης Μάρδας, και το μέλος της ομάδας οικονομικού σχεδιασμού του ΣΥΡΙΖΑ, Γιάννης Μηλιός.

Για το 2011, υπογράμμισε ότι ο προϋπολογισμός εκείνης της χρονιάς, σύμφωνα με το Οικονομικό Επιμελητήριο, εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο οικονομικής πολιτικής που προβλέπεται στο Μνημόνιο, που υπεγράφη ανάμεσα στην Ελληνική Κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Υποστηρίξαμε τότε, όπως κατέθεσε, ότι οι δημοσιονομικές και οι μακροοικονομικές εξελίξεις κατά το 2010 διαμορφώθηκαν από τις προβλέψεις και τα μέτρα πολιτικής του Μνημονίου. Στο πεδίο των δημοσιονομικών μεγεθών σημαντικές αποκλίσεις καταγράφονται στα έσοδα του προϋπολογισμού (σημαντική υστέρηση), στις δημόσιες δαπάνες και στις δημόσιες επενδύσεις, όπου αναμένεται η μείωσή τους να είναι μεγαλύτερη από την πρόβλεψη του Μνημονίου. «Είναι προφανές ότι η υστέρηση των εσόδων επιχειρήθηκε να καλυφθεί με μεγαλύτερη μείωση των δημόσιων δαπανών και των δημόσιων επενδύσεων και ραγδαία αύξηση της φορολογίας, γεγονός που επέτεινε την ύφεση».

Το ΟΕΕ, όπως τόνισε ο κ. Κόλλιας, εκτίμησε ότι το μακροοικονομικό πλαίσιο για το 2011, όπως αυτό διαγράφεται από τον προϋπολογισμό, θα είναι ασφυκτικό τόσο για την ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις όσο και για την απασχόληση και το εισόδημα των εργαζομένων και των συνταξιούχων.

Κατά την εκτίμηση του ΟΕΕ η κρίση της ελληνικής οικονομίας είναι σύνθετη τόσο ως προς τις αιτίες της όσο και ως προς τις διαστάσεις και τις εκδηλώσεις της. Ως προς τις αιτίες της είναι αποτέλεσμα ενδογενών αιτιών, οι οποίες όμως διατέμνονται με αιτίες που ανάγονται στην κρίση της Ε.Ε. και τη διεθνή κρίση

«Έτσι η αδυναμία των ελληνικών κυβερνήσεων να αντιδράσουν στην επερχόμενη και προβλέψιμη δημοσιονομική κρίση αφενός και αφετέρου η στάση της Ε.Ε. και της ΕΚΤ, σε συνδυασμό με τη γενικότερη έξαρση της ύφεσης στην Ευρώπη και διεθνώς, είχαν ως αποτέλεσμα τον ουσιαστικό αποκλεισμό της Ελλάδας από τις διεθνείς αγορές δανεισμού. Ανάλογες τάσεις, αν και με διαφορετική ένταση, παρατηρούνται σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου», δήλωσε ο κ. Κόλλιας.

Τα μέτρα που προτείνει το ΟΕΕ είναι τα παρακάτω:

-Επιτάχυνση της μεταρρύθμισης στη δημόσια διοίκηση, με λειτουργία του δημοσίου τομέα και των δημοσίων επιχειρήσεων με πλήρη ανεξαρτησία από κομματικές παρεμβάσεις.

-Στην αγορά εργασίας, καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας με την ενίσχυση της νομοθεσίας και την στελέχωση της επιθεώρησης εργασίας ώστε να ενισχυθεί ο ελεγκτικός της ρόλος.

-Στον τομέα της υγείας, θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις για την βελτίωση του συστήματος προμηθειών και την εφαρμογή της διπλογραφικής λογιστικής στις οικονομικές υπηρεσίες του κάθε νοσοκομείου.

-Αποτελεσματική καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής και απλοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας.

-Είναι αναγκαία η άμεση, επαρκής και διαρκής στελέχωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού, και η ολοκληρωμένη λειτουργία των συστημάτων πληροφορικής.

-Αναβάθμιση του ρόλου του ελεγκτικού συνεδρίου αναφορικά με τον έλεγχο των δαπανών του κάθε δημόσιου οργανισμού, με τη διερεύνηση και την σκοπιμότητα της κάθε δαπάνης. Γνωστοποίηση στη Βουλή των Ελλήνων κάθε έτος του απολογισμού του κρατικού προϋπολογισμού της προηγούμενης χρονιάς.

-Θέσπιση αυστηρών ποινών σε όσους κατασπαταλούν αλόγιστα το δημόσιο χρήμα. Σε αυτή την κατεύθυνση προτείνουμε τη μετατροπή του ΣΔΟΕ σε ανεξάρτητη αρχή.

-Να προβεί η κυβέρνηση σε έλεγχο των οικονομικών τραπεζών και να ελέγξει τη ρευστότητα που διοχετεύουν στην αγορά.

-Επαναπατρισμό των κεφαλαίων που βρίσκονται στο εξωτερικό με την θεσμοθέτηση κινήτρων.

-Άμεσο και ουσιαστικό έλεγχο του πόθεν έσχες όλων όσοι διετέλεσαν Υπουργοί, Υφυπουργοί και Βουλευτές τα τελευταία 30 χρόνια

-Τη βελτίωση της απορρόφησης  των κοινοτικών πόρων μέσω του ΕΣΠΑ, την ενθάρρυνση και διευκόλυνση των επενδύσεων και την ενίσχυση του εξαγωγικού προσανατολισμού της οικονομίας. Με μέτρα όπως ελάφρυνση της φορολογίας για τις καθαρά εξαγωγικές επιχειρήσεις.

-Την αναβάθμιση του τουρισμού.

-Την ενίσχυση της ναυτιλίας.

-Η ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής με την περαιτέρω προώθηση των ελληνικών εξαγωγών.

-Η ανάδειξη της Ελλάδας σε διαμετακομιστικό κόμβο εμπορίου, με την αξιοποίηση των λιμένων της και του σιδηροδρομικού της δικτύου.

-Προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων κυρίως με την οικοδόμηση κλίματος εμπιστοσύνης. Οι συχνές αλλαγές των φορολογικών νόμων και τα αρνητικά δημοσιεύματα αποτελούν ανασχετικό παράγοντα για οποιονδήποτε θέλει να επενδύσει στην Ελλάδα.

-Απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας.

Ταυτόχρονα, τόνισε ότι θα πρέπει να γίνει άμεσος επαναπροσδιορισμός της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας. Το ΟΕΕ προτείνει:
-Επαναπροσδιορισμό της εξωτερικής πολιτικής και αναθέρμανση των πολιτικών σχέσεων της χώρας με παραδοσιακούς συμμάχους, χωρίς να αποκλείσουμε τις σχέσεις με το περιβάλλον που ζούμε.

-Η συνεργασία με τις χώρες αυτές σε νέες βάσεις, θα βοηθήσει στην αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών, καθώς και τη διεύρυνση του τουρισμού προς τις χώρες αυτές.

-Η συνεργασία αυτή και νέους ορίζοντες θα ανοίξει και θα λάβουν το μήνυμα οι δανειστές και εταίροι μας στην  Ε.Ε. και στο Δυτικό κόσμο ότι η χώρα έχει εναλλακτικές λύσεις και δύναται να τις αξιοποιήσει.

Επίσης, προτείνεται άμεσος επαναπροσδιορισμός των δανειακών μας σχέσεων με τους εταίρους μας στην ΕΕ αλλά και τους υπόλοιπους δανειστές μας, ΔΝΤ, Κεντρικές Τράπεζες, και κατόχους ομολόγων.

Το ΟΕΕ προτείνει:

-Να σταματήσουμε να δανειζόμαστε με τους υφιστάμενους όρους εφόσον οι εταίροι μας δεν αποφασίζουν ένα κοινό μέτωπο με την Ελληνική κυβέρνηση για την οριστική αντιμετώπιση της Ελληνικής κρίσης κρατικού χρέους. Ο διαρκής και ακριβός δανεισμός δεν αποτρέπει την πτώχευση στον πτωχευμένο.

-Να προβεί η χώρα σε απευθείας συζητήσεις με του δανειστές και να συμφωνήσει το χρέος που οφείλει, σε πόσο χρόνο και με ποιο επιτόκιο θα το αποπληρώσει. Ο στόχος θα πρέπει να είναι i) η μετατόπιση της έναρξης αποπληρωμής του χρέους και ii) η μείωση του στην πάροδο του χρόνου. Ως μοναδικό κριτήριο το ΟΕΕ θέτει την σταδιακή μείωση του κόστους δανεισμού χρήματος του Ελληνικού κράτους.
-Η παρούσα οικονομική κρίση είναι κρίση συστημική και χαρακτηρίζεται από την αποτυχία του οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης. Δεν πρέπει να αφήσουμε κανέναν να οδηγήσει την Ελλάδα στο να πληρώσει το κόστος της κατάρρευσης του παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου που βασίζεται στην συνεχή αναχρηματοδότηση του χρέους με ολοένα και υψηλότερο επιτόκιο με αποτέλεσμα τη δημιουργία ολοένα και μεγαλύτερου χρέους.