Γιάννης Μόρτζος: «Έχει καταστραφεί ο κοινωνικός ιστός στην Ελλάδα»-Συνέντευξη στο «Καρφί»

Της Δέσποινας Καραγιαννοπούλου

«Ο ορίζοντάς μου είναι η φαντασία μου. Όταν σκηνοθετώ, γίνεται ανεξέλεγκτη, αγγίζει σχεδόν την τρέλα. Αν δεν την είχα, όμως, δεν θα μπορούσα να αντέξω τη στυγνή και χωρίς αισθήματα πραγματικότητα» δηλώνει στο «Καρφί» ο ηθοποιός Γιάννης Μόρτζος. Ο ταλαντούχος καλλιτέχνης μας μίλησε για τις παραστάσεις που ανεβάζει στο θέατρό του, αλλά και για τη συνειδητή απουσία του από την τηλεόραση προκειμένου να μη «λερώσει» το παρελθόν του, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί στους θερμόαιμους φίλους του και στην αγαπημένη του Σάμο.

Ποιο έργο ανεβάζετε φέτος, κύριε Μόρτζο;

«Εγώ, η Μάρθα Φρόυντ», που είναι βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Φωτεινής Τσαλίκογλου. Είναι μια παράσταση για τον έρωτα, την ψυχανάλυση, τη γυναικεία σεξουαλικότητα, την τρέλα, το θάνατο. Μέσα από το έργο βλέπουμε τη Μάρθα, τη γυναίκα του Φρόυντ, που επιστρέφει, σπάει τη σιωπή της και αφηγείται την ιστορία της ζωής της. Είναι μια φανταστική κατάδυση στον ψυχικό κόσμο μιας γυναίκας, για την οποία ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε. Θέλουμε να δείξουμε πώς είναι η ζωή κοντά σε έναν άνθρωπο που, με το έργο του, ανέτρεψε όλα τα δεδομένα της ψυχικής μας ύπαρξης. Οι θεατές θα δουν ότι η Μάρθα Φρόυντ δεν ήταν μόνο η αφοσιωμένη σύζυγος και μητέρα έξι παιδιών, αλλά ζούσε και μια άλλη ζωή, που συνορεύει με το όνειρο και τα σκοτεινά βάθη της επιθυμίας. «Ο έρωτας ή θα είναι ακραίος ή δεν θα υπάρξει ποτέ» δηλώνει στο έργο. Απαγορευμένες σκέψεις, ανατρεπτικές επιθυμίες, ξεδιάντροπες πράξεις, όλα επιτρέπονται γι’ αυτήν! Στο έργο παίζουν η Γιούλη Ζήκου (Μάρθα Φρόυντ), ο Πέτρος Αποστολόπουλος (Σίγκμουντ Φρόυντ), ο Γιάννης Ζαραφωνίτης (Σεργκέι-Γιόζεφ Μπρόυερ-Γιατρός-Οιδίποδας) και η Μύρια Δημητροπούλου (Άννα Φρόυντ-Λου Σαλομέ). Η παράσταση θα παίζεται στο θέατρο «Τέσσερις Εποχές-Γιάννης Μόρτζος» κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή. Οι παραστάσεις ξεκίνησαν και ευελπιστώ να διαρκέσουν μέχρι την Κυριακή των Βαΐων.

Και την «Ερωτευμένη απελπισθείσα» πότε θα την ανεβάσετε;

Έχω ήδη ξεκινήσει πρόβες στο έργο του Γιάννη Σολδάτου «Η ερωτευμένη απελπισθείσα», που αναφέρεται στο ζωγράφο Θεόφιλο και στον ομώνυμο πίνακά του. Ο Θεόφιλος ήταν μια διαταραγμένη προσωπικότητα και, μέσα από τη συγκεκριμένη παράσταση, το κοινό θα ανακαλύψει τη μοναδική συνομιλία του ζωγράφου με το χρώμα και το φως σε μια γλώσσα ανεπανάληπτα ελληνική. Τα έργα τέχνης για τον Θεόφιλο είχαν τη δική τους, αυτόνομη ζωή, τις δικές τους, εσωτερικές σχέσεις και διαλόγους, τα δικά τους ζητούμενα. Έλεγε στους κριτές του «όλα πρέπει να φαίνονται» και, όταν τον κατηγόρησαν για ένα όρθιο καρβέλι που είχε ζωγραφίσει, ότι κινδύνευε να πέσει, είπε «μόνο τα αληθινά ψωμιά πέφτουν!» δείχνοντας μες στην αμορφωσιά του την απέραντη σοφία του. Στην «Ερωτευμένη απελπισθείσα» απεικονίζεται ένα πρόσωπο που είναι γέννημα της φαντασίας του και όχι της πραγματικότητας, παρότι ένα μοντέλο είναι εκεί για να το ζωγραφίσει. Η αλήθεια και το ψέμα είναι το επίκεντρο αυτού του έργου. Θα παίζεται στο θέατρό μου κάθε Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη. Εγώ σκηνοθετώ και πρωταγωνιστώ στο έργο, ενώ την «Ερωτευμένη απελπισθείσα» θα παίξει μια νέα ηθοποιός, η Αγγελική Πατσαλίδου.

Στις διαπροσωπικές σας σχέσεις, οι φίλοι σας είναι από το χώρο σας;

Εκτός από τους φασίστες που δεν θέλω ούτε να τους ξέρω, θα έλεγα ότι οι περισσότεροι φίλοι μου είναι από το θέατρο και γενικότερα το χώρο της τέχνης. Έχω όμως και πολλούς φίλους από τον πολιτικό χώρο, με τους οποίους έχω κοινούς πολιτικούς αλλά όχι κομματικούς στόχους. Εκτιμώ τους ανθρώπους που έχουν ελεύθερο πνεύμα, είναι δημοκράτες και έχουν προσφέρει στη ζωή τους. Θέλω φίλους που αγαπούν το διάλογο και προπάντων έχουν αντίλογο, για να ανάψουν τα αίματα και στο τέλος να δώσουμε τα χέρια και να πιούμε τα τσιπουράκια μας. Απεχθάνομαι το ποδόσφαιρο, το κουτσομπολιό και τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται μόνο για την πάρτη τους.

Σας βλέπουμε στο θέατρο αλλά όχι στην τηλεόραση…

Έχω να ασχοληθώ με την τηλεόραση πάνω από 10 χρόνια. Έτσι όπως γίνονται σήμερα τα πράγματα στην τηλεόραση, δεν με ενδιαφέρουν ούτε αισθητικά ούτε καλλιτεχνικά. Δεν θέλω να «λερώσω» το παρελθόν μου. Αν γινόταν κάποια σειρά με πολιτικές προεκτάσεις που θα μπορούσε να διεγείρει τον ανθρώπινο νου, θα έδινα τη συγκατάθεσή μου. Τέτοιες σειρές έκανε μόνο η παλιά ΕΡΤ. Τα ιδιωτικά κανάλια απλώς αναλώνονται σε διασκευές και αντιγραφές ξένων σειρών.

Με έντονη παρουσία και δράση στην πολιτική σκηνή του τόπου, ποιο «αγκάθι» σήμερα πληγώνει περισσότερο την Ελλάδα;

Το μεγαλείο της αποδιοργάνωσης που ζουν η κοινωνία και οι ανθρώπινες σχέσεις. Το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι οικονομικό, αλλά το γεγονός ότι ο κοινωνικός ιστός έχει καταστραφεί. Όταν μια χώρα δεν έχει παιδεία, πολιτισμό και υγεία, δεν είναι χώρα. Ο κόσμος βρίσκεται σ’ ένα χάος. Το βλέπω καθημερινά. Έφτασε η ώρα η Ελλάδα ν’ αναγεννηθεί από τις στάχτες της και, για να γίνει αυτό, χρειάζεται έναν νέο πολιτικό που θα πετύχει την αποκατάσταση του κοινωνικού ιστού. Γι’ αυτό χρειάζεται όραμα, θεμέλια του οποίου θα είναι η επικράτηση των νόμων και η αγάπη για την πατρίδα.

Τι σημαίνει για σας η Σάμος;

Πολλά, αφού από εκεί κατάγομαι. Είναι οι ρίζες μου. Δυστυχώς, λόγω των πολλών υποχρεώσεών μου, δεν μπορώ να την επισκέπτομαι συχνά, παρά μόνο τα καλοκαίρια. Η νοσταλγία μου για το νησί είναι μεγάλη, καθώς δεν είναι μόνο η ομορφιά του που με ελκύει, αλλά και οι Σαμιώτες που διακρίνονται για τη φιλοξενία και την ντομπροσύνη τους.

Γιατί σας «ιντριγκάρουν» οι διαταραγμένες προσωπικότητες;

Γιατί πιστεύω ότι αυτοί αφήνουν το στίγμα τους στο χρόνο και στη ζωή. Γενικότερα πάντως με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι που υπήρξαν επαναστάτες με το έργο τους, τις πράξεις τους, τα θέλω τους. Για παράδειγμα, έχω ξεκινήσω να δουλεύω πάνω στον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος ξεκίνησε ως επαναστάτης και κάποια στιγμή συμβιβάστηκε ή μάλλον τον συμβιβάσανε.

Δεν σας φοβίζει το γεγονός ότι με τόσο «ψαγμένα» έργα περιορίζετε το κοινό σας;

Ακολουθώ τη συνταγή του δασκάλου μου Κάρολου Κουν, που έλεγε ότι το έργο του καλλιτέχνη είναι να εκπαιδεύει το κοινό του. Αυτό θέλω να κάνω και εγώ: Οι άνθρωποι που θα έρθουν στις παραστάσεις να προβληματιστούν καταρχήν με τον ίδιο τους τον εαυτό. Πάντα πίστευα ότι όλα τα χωράφια είναι πρόσφορα για σπορά και, αν διαθέτεις μεράκι και αγάπη γι’ αυτό που κάνεις, θα έχεις και καλή σοδειά.

Λάτρης του φανταστικού ή του πραγματικού;

Του φανταστικού. Γιατί με κάνει να πετάω, μου δίνει ορίζοντα και προοπτική. Την πραγματικότητα, επειδή ακριβώς είναι σκληρή, δεν μπορούμε να τη βιώσουμε αν δεν έχουμε φαντασία. Η φαντασία έχει ποίηση, η πραγματικότητα δεν έχει τέτοιες πολυτέλειες. Είναι στυγνή και χωρίς συναισθήματα. Η ανεξέλεγκτη φαντασία είναι ένα είδος τρέλας, την οποία και εγώ βιώνω όταν σκηνοθετώ.