Αμφίπολη: Οι πρώτες φωτογραφίες του τρίτου ταφικού θαλάμου

Με προβλήματα φαίνεται πως θα έρθουν αντιμέτωποι οι αρχαιολόγοι που έχουν εισέλθει στον τρίτο ταφικό τάφο της Αμφίπολης, αφού σημαντικά σημεία παρουσιάζουν αποκολλήσεις, όπως «οι μαρμάρινοι ορθοστάτες περιμετρικά, στο ορατό τμήμα των κατακόρυφων τοίχων που παρουσιάζουν συστηματικά αποκολλήσεις τεμαχίων», όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού.

Επιπλέον, αυτό που απαιτεί περισσότερη προσοχή και ο λόγος για τον οποίο οι αρχαιολόγοι θα προχωρήσουν αργά και σταθερά την ανασκαφή, είναι πως η θόλος του θαλάμου δείχνει να βρίσκεται σε κατάσταση οριακής ισορροπίας, κάτι που προκαλέι ιδιαίτερη ανησυχία. Εξάλλου, οι αποκολλήσεις που διαπιστώθηκαν στους μαρμάρινους ορθοστάτες περιμετρικά, φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα έντονης καταπόνησης, πιθανώς από τις μεγάλου ύψους επιχώσεις επί της θόλου.

H εικόνα του μνημείου σήμερα

Συγκεκριμένα, η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού αναφέρει: «Την Παρασκευή 12-9-2014 έγινε η είσοδος μελών της  διεπιστημονικής ομάδας, στον τρίτο θάλαμο του μνημείου, από την υφιστάμενη οπή στον τοίχο του τρίτου διαφράγματος, προκειμένου να τεκμηριωθεί αρχαιολογικά η υφιστάμενη εικόνα του και να διαπιστωθεί η δομική κατάσταση του θαλάμου, ώστε να σχεδιαστούν τα αναγκαία μέτρα αντιστήριξης και υποστύλωσης.

Οι υπερκείμενοι πωρόλιθοι καλύπτονται με επίχρισμα κόκκινου χρώματος

Από την επί τόπου παρατήρηση προέκυψαν τα ακόλουθα δεδομένα: Το ύψος του αμμώδους χώματος βρίσκεται χαμηλότερα από ότι στους προηγούμενους δυο χώρους. Επί των χωμάτων διαπιστώνονται αμμώδη φυσικά ιζήματα με απολιθώματα από όστρεα, που προέρχονται από το φυσικό έδαφος του λόφου Καστά. Σύμφωνα με τις γεωλογικές παρατηρήσεις φαίνεται ότι η επίχωση παραμένει αδιατάρακτη.

Οι μαρμάρινοι ορθοστάτες περιμετρικά, στο ορατό τμήμα των κατακόρυφων τοίχων παρουσιάζουν συστηματικά αποκολλήσεις τεμαχίων

Εσωτερικά, η θόλος είναι κατασκευασμένη από πωρόλιθο, ακριβώς όπως και στους προηγούμενους θαλάμους.

Στους τρεις κατακόρυφους τοίχους-ανατολικό, δυτικό και βόρειο- στο ορατό μέρος, επαναλαμβάνεται η ίδια μορφή μαρμάρινης επικάλυψης, όπως και στους δυο προηγούμενους θαλάμους, με ορθοστάτες, στέψη και ιωνικό επιστύλιο.

Έχει καταπέσει το εσωτερικό τμήμα του υπέρθυρου

Στο νότιο τοίχο -στο εμφανές μέρος του- δεξιά και αριστερά του θυρώματος, συνεχίζεται η μαρμάρινη επικάλυψη. Οι υπερκείμενοι πωρόλιθοι καλύπτονται με επίχρισμα κόκκινου χρώματος. Έχει καταπέσει το εσωτερικό τμήμα του υπέρθυρου.

Εσωτερικά, η θόλος είναι κατασκευασμένη από πωρόλιθο,  ακριβώς όπως και στους προηγούμενους θαλάμους

Η θόλος του θαλάμου δείχνει να βρίσκεται σε κατάσταση οριακής ισορροπίας, με τους θολίτες στην περιοχή της στέψης  να παρουσιάζουν άνοιγμα αρμών, σε ικανό βάθος, από την εσωτερική επιφάνειά της. Στο σύνολο σχεδόν των θολιτών παρατηρούνται ρηγματώσεις και επιπλέον σε εκτεταμένες περιοχές, εκατέρωθεν της στέψης, διαπιστώθηκε σημαντική απώλεια μάζας του υλικού.

Οι μαρμάρινοι ορθοστάτες περιμετρικά, στο ορατό τμήμα των κατακόρυφων τοίχων παρουσιάζουν συστηματικά αποκολλήσεις τεμαχίων τα οποία εντοπίστηκαν στην επιφάνεια της επίχωσης, φωτογραφήθηκαν, αριθμήθηκαν και περισυνελέγησαν. Οι αποκολλήσεις φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα έντονης καταπόνησης, πιθανώς από τις μεγάλου ύψους επιχώσεις επί της θόλου. Συγκεκριμένα, το νότιο τμήμα του θαλάμου φορτίζεται από γαίες ύψους 2μ. περίπου, ενώ στο βόρειο τμήμα οι γαίες έχουν ύψος περί τα 12-13μ.

Στους τρεις κατακόρυφους τοίχους-ανατολικό, δυτικό και βόρειο- στο ορατό μέρος, επαναλαμβάνεται η μορφή μαρμάρινης επικάλυψης, με ορθοστάτες, στέψη και ιωνικό επιστύλιο

Τα ανωτέρω τεχνικά δεδομένα δεν επιτρέπουν την ασφαλή εκτέλεση εργασιών απομάκρυνσης χώματος από τον τρίτο θάλαμο, πριν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προστασίας. Ειδικότερα, για την αντιστήριξη-υποστύλωση του θαλάμου, θα χρησιμοποιηθεί ισχυρότερη διάταξη από αυτή των δύο προηγούμενων θαλάμων. Θα περιλαμβάνει σύστημα οριζόντιων πλαισιωτών δοκών, κατά μήκος και πλάτος του θαλάμου, για την αντιστήριξη των κατακόρυφων τοίχων από τις γεωστατικές ωθήσεις. Για την στήριξη της θόλου θα χρησιμοποιηθούν μεταλλικές σωληνωτές δοκοί.  Η απομάκρυνση του χώματος θα γίνεται τμηματικά, κατά περιοχές της επίχωσης, ώστε να καθίσταται εφικτή η ασφαλής προσαρμογή της έδρασης των αντιστηρίξεων.

Στο σύνολο σχεδόν των θολιτών παρατηρούνται ρηγματώσεις και επιπλέον σε εκτεταμένες περιοχές, εκατέρωθεν της στέψης, διαπιστώθηκε σημαντική απώλεια μάζας του υλικού

Η εφαρμογή των μέτρων αντιστήριξης και υποστύλωσης, εξαιτίας της δυσκολίας πρόσβασης στο χώρο και της απαίτησης ιδιαίτερης προσοχής, λόγω της δυσμενούς δομικής κατάστασης, θα απαιτήσουν αρκετές μέρες εργασίας.

Η θόλος του θαλάμου δείχνει να βρίσκεται σε κατάσταση οριακής ισορροπίας

Τέλος, συνεχίζονται οι εργασίες γεωμετρικής τεκμηρίωσης του μνημείου και του περιβάλλοντος χώρου του, ενώ ο Δήμος Αμφιπόλεως τοποθέτησε νυχτερινό φωτισμό και σύστημα ασφαλείας».
Πόσο κοντά είναι η ομάδα Περιστέρη στον νεκρικό θάλαμο;
Οι εργασίες στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης είναι πυρετώδεις. Μπροστά πηγαίνουν οι μηχανικοί για να υποστυλώνουν το μνημείο, πίσω ακολουθούν οι αρχαιολόγοι που ανασκάπτουν και αμέσως μετά οι συντηρητές που προστατεύουν τα ευρήματα.

Η δουλειά τους είναι δύσκολη αλλά και επικίνδυνη… Χώματα 13 μέτρων μπλοκάρουν την είσοδο στον τρίτο ταφικό θάλαμο. Η μαρμάρινη πύλη που αποκαλύφθηκε χαρακτηρίζεται από επιμελημένο μαρμάρινο περιθύρωμα, ιωνικού ρυθμού, όπως και τα υπόλοιπα αρχιτεκτονικά μέλη του χώρου. Στο μαρμάρινο τμήμα του υπέρθυρου, απαντάται συμφυές γείσο το οποίο καλύπτει και το άνοιγμα της εισόδου.

Ωστόσο αυτό είναι μόνο η αρχή, καθώς το επόμενο ζήτημα που θα πρέπει να απαντηθεί είναι αν έχουν φτάσει στον νεκρικό θάλαμο η όχι. Κάτι τέτοιο μάλλον δεν είναι πιθανό: Εχοντας δεχθεί ότι η επιχωμάτωση δεν είναι αποτέλεσμα τυχαίου γεγονότος, αλλά μέτρο προστασίας των νεκρών, γίνεται αντιληπτό ότι δεν υπάρχει περίπτωση να είχαν καλύψει τον νεκρό με χώμα. Πουθενά σε μακεδονικό τάφο δεν έχει συμβεί κάτι ανάλογο.

Άρα το πιθανότερο είναι να έχουν φτάσει οι αρχαιολόγοι στον προθάλαμο ουσιαστικά του νεκρικού θαλάμου.

Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αντικρίσουν κάποια πύλη σφραγισμένη που θα οδηγεί στον χώρο της ταφής. Από την μέχρι τώρα αυτοψία στο χώρο δεν έχει εντοπιστεί πύλη, ωστόσο υπάρχει το ενδεχόμενο, η στάθμη του τάφου να κατεβαίνει πιο κάτω και να υπάρχουν σκαλοπάτια που θα οδηγήσουν τα βήματα των αρχαιολόγων στον νεκρικό θάλαμο.

Ωστόσο, μέχρι να γίνει η αποχωμάτωση του τρίτου θαλάμου υπάρχει αρκετή δουλειά που πρέπει να γίνει. Το πρώτο είναι να μπουν υποστυλώματα για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των μνημείου και των εργαζομένων και μόνο τότε θα αρχίσουν οι επόμενες εργασίες της αποχωμάτωσης που θα φέρουν στο φως τα ευρήματα του τρίτου θαλάμου.

Παράλληλα με τις παραπάνω εργασίες μένει να προχωρήσει η αποχωμάτωση του δεύτερου θαλάμου, αυτού που είναι πίσω από τις Καρυάτιδες αλλά και του πρώτου εκεί που είναι οι Καρυάτιδες. Οπως προκύπτει από τις ανακοινώσεις του υπουργείου Πολιτισμού, απομένει ακόμα χώμα, ύψους τριών μέτρων, μέχρι να αποκαλυφθεί το δάπεδο στον πρώτο θάλαμο, όπου εκεί περιμένουν να βρουν σημαντικά ευρήματα, όπως είναι, τα κομμάτια από τις Καρυάτιδες, οι δοκοί που απουσιάζουν από την οροφή, αλλά και να αποκαλυφθεί η έδραση των Καρυάτιδων.

Επίσης χθες, στην ενημέρωση που παρείχε το υπουργείο Πολιτισμού στο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αμφίπολης, αποσαφηνίστηκε ότι η πύλη με της Καρυάτιδες δεν περιέχει κανένα επιπλέον αρχιτεκτονικό στοιχείο διακόσμησης, πέρα από τις δύο κόρες, ενώ σχετικά με την τεχνοτροπία του γλύπτη που τις σμίλεψε ειπώθηκε ότι προσπάθησε να μιμηθεί τον αττικό ρυθμό, γι’ αυτό και δίνουν την αίσθηση ότι είναι παλαιότερες.

Ωστόσο η πραγματογνωμοσύνη συμπέρανε ότι είναι από το ίδιο μάρμαρο Θάσου που είναι κατασκευασμένα τμήματα του υπόλοιπου τάφου και έχουν βγει όλα από το ίδιο μακεδονικό εργαστήριο.

Με ενδιαφέρον αναμένεται να αποκαλυφθεί και το δάπεδο στον ταφικό θάλαμο, πίσω από τις Καρυάτιδες – είναι ο θάλαμος που είναι ντυμένος με μάρμαρο Θάσου με την τεχνική της Ορθομαρμάρωσης, καθώς επίσης και όπως προαναφέραμε, το τι κρύβει ο τρίτος ταφικός θάλαμος, όπου εκεί ενδεχομένως να υπάρχουν πολλές απαντήσεις για την ταφή, καθώς διαδέχεται την «λιτή» λευκή αίθουσα – με ότι μπορεί να συμβολίζει… Η μεγάλη προσδοκία είναι να βρεθεί μια επιγραφή, πολυπόθητη και σπάνια καθώς όπως είναι γνωστό, δεν υπάρχουν στους μακεδονικούς τάφους, ποιος μπορεί όμως να υποστηρίξει ότι το συγκεκριμένο ταφικό μνημείο στον λόφο Καστά, είναι ένας συνηθισμένος μακεδονικός τάφος;
Πηγή: protothema.gr